معنای تقلید

برای تقلید دو معنا متصوّر است:

1. معنای منفی: گاهی تصوّر معنای منفی تقلید در عرف فارسی زبان، باعث می‌شود که از این کلمه فرار شود و به قول شاعر:

خلق را تقلیدشان بر باد داد      ای دو صد لعنت بر آن تقلید باد.[1]

این تقلید، تقلید به معنای منفی است که در فارسی وجود دارد؛ یعنی، پیروی بدون دلیل. وقتی یک کاری مُد شده و دیگران هم از آن تبعیت می‌کنند، این همان تقلیدی است که خلق را بر باد می‌دهد.

2. معنای مثبت: تقلیدی که در فقه مطرح است، یک اصطلاح خاص فقهی است که در فرهنگ عربی، به معنای مراجعه به متخصص در یک امر تخصّصی است؛ بنابراین، وقتی ما از یک شخص متخصص و مجتهد تقلید می‌کنیم، به خاطر این است که ما در امر دین مجتهد و متخصص نیستیم، با تحقیق خومان به‌دست آوریم و این روشی است که عقلا در تمام مسائل تخصّصی انجام می‌دهند؛ برای نمونه، وقتی کسی مریض می‌شوید به پزشک مراجعه می‌کند؛ به این دلیل که او تخصص در این حوزه دارد؛ بنابراین، از آن‌جا که همۀ مردم نمی‌توانند در فقه تخصّص پیدا کنند؛ لذا باید به مجتهد و متخصّص در امر دین مراجعه نمایند، و این یک کار کاملاً عقلایی است، و این تقلید دارای معنای مثبت است.

[1] بلخی، مولانا جلال الدین محمد، مثنوی معنوی، دفتر دوم، ص 204، چاپ بولاق، 1835 م.