معرفی نهج البلاغه

نهج‌البلاغه کتابی شامل برخی از خطبه‌ها، نامه‌ها و جملات کوتاه حکیمانه امام علی (علیه السلام) است،[1] که به‌عقیده برخی، پس از قرآن کریم و احادیث نبوی، مهم‌ترین منبع شناخت اسلام و ارزش‌های دینی است.[2] سید رضی که یکی از یزرگ‌ترین عالمان شیعی است، در اواخر قرن چهارم هجری این مجموعه را جمع آوری کرده‌است.[3] او درخواست دوستانش را برای جمع‌آوری مجموعه سخنان فصیح و بلیغ امیر‌المؤمنین (علیه السلام)، مهم‌ترین انگیزه خود برای تألیف این کتاب عنوان کرده‌است. [4]

معیار انتخاب سخنان امام علی (علیه السلام) در این کتاب، فصاحت و بلاغت عنوان شده‌است.[5] به‌همین دلیل کتاب نهج‌البلاغه، به‌معنای «راه و طریق آشکار بلاغت» نامیده‌ شده‌است.[6] شیخ محمد عبده، یکی از علمای اهل سنت مصر معتقد است که «نهج‌البلاغه» بهترین توصیف و عنوان برای این کتاب است.[7]

اوج ادبی نهج البلاغه و گذشت اعصار و دگرگونی‌های زبانی، آن را برای نسل امروز عرب زبان، دیرفهم ساخته‌است و دیگر مردمان نیز، برای آشنایی مستقیم با اندیشه‌های متعالی علی (علیه السلام) راهی جز ترجمه‌ها و شرح‌های این کتاب ندارند.^[8]

برخی عنوان کرده‌اند منبع سید رضی برای گردآوری سخنان حضرت علی (علیه السلام) بسیار غنی و گسترده بوده؛ چرا که او برای جمع‌آوری این کتاب از دو کتابخانه بزرگ بغداد بهره برده‌است.[9] یکی از آن‌ها کتابخانه ۸۰ هزار جلدی برادرش سید مرتضی بوده و دیگری نیز کتابخانه ۱۰ هزار جلدی «بیت الحکمه» وزیر بهاءالدوله ابن‌بویه دیلمی بوده است.[10] برخی نقل کرده‌اند که سید رضی در شش جلد، نهج البلاغه را جمع‌آوری کرده‌ بود.^[11]

[1] . مصطفوی، سید جواد، «معرفی نهچ‌البلاغه»، ص 23.

[2]. رشاد، علی‌اکبر، دانشنامه امام علی، ج 12، ص 11.

[3]. تهرانی، آغابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشيعه، محقق: منزوی، علی‌نقی، ج ۲۴، ص ۴۱۳.

[4]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، تحقیق: عطاردی قوچانی، عزیزالله، ص 1.

[5]. همان، ص ۴.

[6]. دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، ذیل واژه «نهج»؛ نهج البلاغه، ص ۱.

[7]. عبده، محمد، شرح نهج البلاغة، تصحیح: عبدالحمید، محمدمحیی الدین، ص 10.

[8] دخیلی کهنویی، اسماعیل، فصلنامه پژوهش و حوزه، شماره 3.

[9]. «معرفی نهج‌البلاغه»، ص ۳۵.

[10]. همان.

[11]. سروش، عبدالکریم، سخنرانی «علی (علیه‌السلام) در نهج‌البلاغه»؛ ویکی شیعه.