مشاغل و مناصب در حکومت صفویه

ساختار اجتماعی دوران صفوی به شکل هرمی بود که شاه در رأس آن و مردم عادی که شامل دهقانان، صنعت‌گران، دکان‌داران و تجار کوچک بودند در قاعدهٔ هرم قرار می‌گرفتند. مابین این دوطبقه، اشراف لشکری و کشوری و گروهی از مقامات روحانی در سطوح مختلف قرار داشتند. قشرهای مردم دارای اصناف و انجمن‌های اجتماعی و مذهبی بودند، به‌طوری‌که در هر شهر با اهمیتی، کسبه، بازرگانان، کارگران و سایر گروه‌ها نماینده‌ای برای خود داشتند. ویژگی جامعهٔ صفوی، تلاش برای ایجاد پیوند میان جامعهٔ ایرانی و ترکمن قزلباش و اتحاد میان علما و بازاریان بود. مقامات روحانی، ادارهٔ املاک بسیاری را بر عهده داشتند که یا از طریق وقف یا بخشش‌های افراد برای امور مذهبی، تحت اختیارشان بود.

به عنوان نمونه، هرم طبقاتی در دورهٔ شاه عباس اول عبارت بود از:

شاه

وزیر

دیوان‌سالار (اعتماد الدوله)

اشرافیت کشوری و لشکری؛ مقامات بزرگ روحانی – تجار بزرگ

نهادهای محلی حق‌طلب و عدالت‌خواه، تشکیلات اجتماعی – مذهبی

عامه مردم، دهقانان، صنعتگران، دکان‌داران، تجار کوچک.[1]

[1]. ویکی پدیا، «تاریخ اجتماعی صفویان».