مسجد و حقوق همسایگان

همان گونه که مسجد دارای حقوقی نسبت به همسایگان خویش است، متولیان و گردانندگان مساجد نیز متقابلا بایستی نکاتی را نسبت به همسایگان مسجد مورد توجه قرار دهند. یکی از مطالبی که در زمینه حقوق همسایگان مسجد به صورت قابل توجه و مهم جلوه گر است، بحث پخش اذان، قرآن و سایر مراسم مذهبی از بلندگوهای مساجد است. آنچه در این مورد می توان گفت این است که پخش اذان از مسجد در پنج نوبت، یک سنت اسلامی است که از زمان پیامبر اسلام (ص) تا به حال در میان سرزمینهای اسلامی با مختصر اختلافاتی در این زمینه رایج و متداول بوده و هست. اذان، شعار یک جامعه اسلامی و علامت مسلمانی است و مخالفت با آنان و یا ابراز انزجار از صدای آن در صبحگاهان و غیر آن برای انسان مسلمان جایز نیست. البته عدم استفاده از بلندگوهای بسیار قوی و رعایت حال همسایگان مسجد اولی و ارجح است.

اما در مورد پخش سایر مراسم و امور مذهبی از قبیل دعا، سوگواری و مانند آن، لازم است که متولیان مساجد، سعی لازم را در رعایت حال همسایگان بنمایند و بلندگوهای مسجد را به گونه ای تنظیم کنند که برای افراد حاضر در مسجد قابل استفاده باشد. در این رابطه، به عنوان نمونه، دو استفتائیه و پاسخ آن از دو نفر از مراجع عظام ذکر می شود:

سؤال: صبحها که مردم خواب هستند، اذان گفتن با بلندگو چه صورتی دارد، آیا مردم آزاری هست یا نه؟

جواب: اذان گفتن هر چند موجب بیدار شدن دیگران شود، جایز است، مگر این­که یقین کند که موجب مرض یا شدّت مرض در کسی شود.[1]

سؤال: آیا بلند کردن صدای اذان از مسجد مخصوصا اذان صبح، در صورتی که همسایگان مسجد اعتراض می کنند و اظهار می کنند صدای اذان موجب اذیت و آزار آنها می شود، جایز است یا نه؟

جواب: اذان شعار اسلام است و ملازمه غالبی دارد با بیدار شدن همسایگان مسجد؛ (یعنی غالبا موجب بیدار شدن همسایگان می شود)، ولی در صورت استلزام ضرر؛ (یعنی در صورتی که لزوما ایجاد ضرر می کند)، احوط آن است که صدای آن را طوری تنظیم کنند که حتی الامکان موجب ضرر رساندن به همسایگان نشود.[2]