مسجد قبا و اهل بیت

مسجد قبا علاوه بر دارا بودن فضایل و حرمت طبیعی خود، به دلیل مسجد بودن، مورد توصیه خاص پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت (علیهم السلام) قرار گرفته بود. امام جعفر صادق (علیه السلام)، با تکیه بر این‌که مسجد قبا نخستین مسجدی بود که پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از ورود به مدینه در آن نماز خواند، به اهمیت این مسجد تأکید نموده‌است.[1] پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله)، در حدیثی که منابع مختلف شیعی و سنی با‌ اندک تغییری آن را نقل کرده‌اند، دو رکعت نماز در مسجد قبا را برابر با عمره دانست.[2]

رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود: هرکس در خانه خود وضو بگیرد و سپس به مسجد قبا آید و در آن نماز بخواند پاداش یک عمره خواهد داشت.[3]

در روایتی دیگر، مسجد قبا، در میان مشاهد شهر مدینه، مورد تأکید بیشتر قرار گرفته است. در این روایت امام صادق(علیه السلام)، در جواب شخصی که از اولویت و ترتیب زیارات مشاهد مدینه سؤال کرد، فرمود: «از مسجد قبا شروع کن؛ چراکه آن نخستین مسجد در مدینه است که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در آن نماز گزارد».[4]

مسجد قبا، به لحاظ تاریخی و اعتقادی نیز، ارتباط وثیقی با اهل بیت (علیهم السلام) دارد. با توجه به برخی از منابع، ساخت مسجد قبا، به دستور پیامبر(صلی الله علیه و آله)، پس از رسیدن علی بن ابی‌طالب(علیه السلام) به قبا، آغاز شد.[5]

این مسجد، پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نیز، محلی برای افشاگری و روشن‌گری صحابه راستین پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله)؛ از جمله منابع تاریخی انتقادات عمار به اقدامات عثمان بن عفان را یادآور شده‌اند.[6]

پیوستگی تاریخی رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، اهل بیت (علیهم السلام) و مسجد قبا، باعث شده بود اهالی قبا، در حوادث و فتنه‌‌های پس از رحلت پیامبر، کمتر دچار تردید و اشتباه شوند؛ چراکه در موارد متعدد، توصیه‌‌های پیامبر(صلی الله علیه و آله) در مورد اهل بیت (علیهم السلام) را در مسجد قبا شنیده بودند. از شواهد این روشن‌گری و وفاداری به سیره و سنت نبوی را می‌توان احتجاج عویم بن ساعده انصاری، در جلسه سقیفه دانست.[7]

مسجد قبا در نزد حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) دارای اهمیت و ارزش خاصی بود. به‌گونه‌ای که در روایتی آمده: حضرت بعد از سکونت در مدینه، هر هفته روزهای شنبه به صورت پیاده یا سواره برای اقامه نماز به مسجد قبا می‌آمدند.[8]

فضیلت مسجد قبا در کلام معصومان (علیهم السلام) نیز قابل توجه است. در روایتی نقل شده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «دو رکعت نمازگزاردن در مسجد قبا را بیشتر دوست دارم از اینکه دو مرتبه به بیت‌المقدس بروم. اگر مردم قدر آن‌چه را در قباست، بدانند، هر آینه بر شترها سوار می‌شوند و به طرف آن می‌تازند».

این مسجد، فضلیت‌های دیگری نیز دارد، از جمله آن‌که: پیامبر به رفت و آمد به آن مقید بود. هم‌چنین این مسجد دقیق‌ترین قبله را دارد که به دست پیامبر تعیین شد. افزون بر آن، نخستین مسجدی است که به دست مبارک پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) ساخته شد و نخستین مسجدی است که آن حضرت به همراه یاران خود، در آن نماز جماعت اقامه کرد.[9]

[1]. حلی، حسن بن یوسف، منتهی المطلب، ج 2، ص 889.

[2]. صنعانی، عبدالرزاق بن همام، المصنف، محقق: اعاظمی، حبیب الرحمن، ج 7، ص 565؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج 1، ص 230.

[3]. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج ۳، ص ۲۱۰.

[4]. ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد بن جعفر، کامل الزیارات‏، ص 26.

[5]. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، به کوشش: السلفی، عبدالمجید، ج 2، ص 246؛ صالحی دمشقی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد، ج 3، ص 268.

[6]. الطبقات الکبری، ج3، ص223؛ بلاذری احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج 2، ص 315.

[7]. واقدی، محمد بن عمر، کتاب الردة، محقق: جبوری، یحیی وهیب، ص 34؛ کوفی، ابن اعثم، کتاب الفتوح، تحقیق: شیری، علی، ج 1، ص 7 و 8؛ ویکی حج.

[8]. الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، ج ۱، ص ۱۸۸؛ ویکی شیعه.

[9]. حوزه نت