مختصات الحاد معاصر

الحاد معاصر ویژگی‌هایی دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

1. چندگونه انکاری

برخلاف الحاد قدیم که نقطه هدف آن، انکار خالق بود؛ یعنی خدا را به عنوان آفریننده طبیعت انکار می‌کرد، الحاد معاصر،  نقطه‌های متنوعی را هم‌چون خدا، دین و شریعت هدف قرار داده‌است و به انکار آن‌ها می‌پردازد.

در یک تقسیم بندی کلی می‌توان گفت: ملحدان معاصر چهار طیف را تشکیل می‌دهند که عبارتند از: معنویت ناباوران،  معنویت باوران ناخداباور، خداباوران دین‌ناباور و دین‌باوران شریعت‌ناباور. براین اساس الحاد جدید، عرض عریضی را برای حضور و تحرک جست‌وجو می‌کند.

2. ناموجه‌نمایی عملکرد اجتماعی دین

الحاد معاصر صرفاً بر استدلال‌های فلسفی تکیه نمی‌کند، بلکه فراتر و عمده‌تر به عملکرد دین‌گرایان توجه نشان می‌دهد و رابطه دین و جامعه را محل توجه و نقد خود قرار می‌دهد.

امروزه استدلال‌های ملحدان بیش از آن‌که فلسفی باشد، معطوف است به عملکرد و  کارکرد بعضی از دین‌گرایان،  حال با این استدلال‌ها گاه  خداوند، گاه دین و گاه شریعت را نفی می‌کنند.

3. موجه‌نمایی نفی دین در جامعه

اگر الحاد در دیروز انعکاس‌هایی را در زندگی فرد ملحد بر جای می‌گذاشت، امروزه طیف‌های بسیاری از  ملحدان به دنبال ایفای نقش‌های اجتماعی و تأثیرگذاری بر جوامع هستند.

به تعبیر دیگر وقتی الحاد جديد به دنبال نقد و نفی کارکردهای اجتماعی دین است، به همین موازات می‌کوشد تا  برای خود کارکردهای اجتماعی گسترده ایجاد کند با این توهم و تصور که می‌تواند انسان را  آزادی اجتماعی ببخشد.

الحاد جدید به دلیل این‌که با هدف حضور اجتماعی و ایفای نقش اجتماعی به میدان می‌آید، خطرناک‌تر از الحاد قدیم است.

4. تقابل‌گرایی بین خدا و انسان

الحاد قدیم تقابل را بین طبیعت و خدا قرار می‌داد، اما  الحاد معاصر این تقابل را بین انسان و خدا قرار داده‌است.

مقصود از انسان‌گرایی، انسان‌گرایی دینی نیست، بلکه منظور انسان‌گرایی غیر دینی است که به نفی دین و اصالت دین می‌پردازد.

این تقابل که تلاش می‌شود بین خدا و انسان ایجاد شود (با آن‌که ذات انسان الهی است) اگر به صورت دقیق و درست فهم نشود و نیز اگر به صورت منطقی با آن برخورد  انجام نگیرد، از تقابل خدا و طبیعت بسیار خطرناک‌تر است.

این بدان جهت است که وقتی از انسان‌گرایی سخن به میان می‌آورند، می‌خواهند  انسان را با همه نیازهای جدید، معاصر و پیچیده خود جایگاهی مرجعی و محوری به او بدهند و به جای  خدا اصالت را به او بدهند.

به همین جهت، ضرورت حضور در کارزار بین دین و الحاد را باید جدی‌تر گرفت.[1]

[1]. خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در کنفرانس علمی الحاد معاصر در جامعة اهل البیت (ع) در قم.