محدودۀ حجاب در قرآن

پیرامون محدودۀ حجاب، بسیاری بر این باور هستند که صورت و دست ها از مچ به پایين (وجه و كفين) از حكم حجاب استثنا شده اند و در آيه حجاب هم قراینى بر اين استثنا وجود دارد؛ از جمله: «… و زینت های خود را جز آن مقدار که پیدا است، آشکار نکنند…».[1]

استثنای زينت ظاهر در آيۀ فوق، خواه به معناى محل زينت باشد يا خود زينت، دليل روشنى است بر اين كه پوشاندن صورت و كفين لازم نيست.

آنچه در این آیه محل دقّت و مورد نظر است جمله «وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُيُوبِهِنَّ» است. راغب در مفردات می گوید: اصل خمر به معنای پوشانیدن شیء است و به آن­چه با آن چیزی را می پوشانند، خمار می­گویند، ولی در عرف، خمار مخصوص شده به آن­چه زن سر خود را با آن می پوشاند.[2] گفته اند وقت نزول آیه، زنان، اطراف چارقد و روسری را جمع کرده، به پشت سر می انداختند و سینه هایشان آشکار می شد.[3]

بنابراین، معنای آیه این می شود که زنان باید روسری خود را بر روی سینه و گریبان خود قرار دهند، تا گردن و سینه با آن پوشانده شود.

مفهوم دستور آيۀ فوق در مورد انداختن گوشۀ مقنعه [و روسری] به روى گريبان، که منظور، پوشانيدن تمام سر و گردن و سينه است و سخنى از پوشانيدن صورت در آن نيست، قرينۀ ديگرى بر اين مدعا است. شواهد تاريخى نيز نشان مى دهد كه نقاب زدن بر صورت در صدر اسلام جنبۀ عمومى نداشته است.[4]