مالک بن انس و اهل‌بیت (علیهم السلام)

گفته‌شده: مالک بن انس روایاتی را در فضایل امام علی (علیه السلام) نقل کرده‌است.[1] یکی از آنها حدیث رایت (پرچم) است که براساس آن پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از عدم موفقیت در روزهای ابتدایی جنگ خیبر، به مسلمانان وعده داد که فردا پرچم را به دست کسی خواهد داد که خداوند و رسولش را دوست دارد، آن‌ها نیز او را دوست دارند. او کرّار غیرفرّار است. خداوند به‌وسیله او پیروزی را به سرانجام می‌رساند، در حالی که جبرئیل در سمت راست و میکائیل در سمت چپ او هستند. سپس صبح فردا، پرچم را به دست امام علی (علیه السلام) داد.[2]

به گفته برخی از محققان، مالک در خلال نقل برخی روایات، نقد ضمنی به عملکرد عثمان داشته‌است.[3] با این حال، برخی معتقدند مالک، عثمان را بر علی (علیه السلام) افضل می‌دانسته ‏‌است.[4] برخی دیگر از اندیشمندان، او را جزء دشمنان امام علی و اهل بیت (علیهم السلام) به‌شمار می‌آورند.[5]

مالک در کتاب «الموطأ»، از حضرت علی (علیه السلام) و ابن عباس هیچ روایتی نقل نکرده‌است، به گونه‌ای که حتی هارون‌الرشید؛ خلیفه عباسی که از دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) بود، هم تعجب کرد و وقتی علت را جویا شد، مالک چنین پاسخ داد که آن دو در سرزمین من نبودند و من با شاگردان و راویان آنها برخوردی نداشتم.

در حالی‌که حضرت علی (علیه السلام) قبل از دوره کوتاه خلافت خود، حدود 35 سال ساکن مدینه بود، ابن عباس نیز بیشتر عمر خود را در مدینه گذرانده بود. ضمن این‌که مگر یک محدث، تنها باید از راویان و محدثان شهر خود نقل کند؟ مالک حتی یک مورد از روایاتی را که امام صادق (علیه السلام) از حضرت علی (علیه السلام) نقل کرده را نیز در کتابش نیاورده است. علت روشن است، گرایش اموی مالک، مانع اعتنای او به اهل بیت (علیهم السلام) و تمام کسانی است که تمایلی به آن حضرات داشتند. صاحبان این گرایش، تا حد مقدور از پنهان یا انکار فضایل اهل بیت، به‌ویژه امام علی (علیه السلام) دریغ نمی‌کردند.[6]

[1]. پاکتچی، احمد، و علیخانی، علی‌اکبر، «شافعی» اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، ج ۱، ص 96.

[2]. ابن ‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ج ۴۱، ص ۲۱۹.

[3]. «شافعی» اندیشه سیاسی متفکران مسلمان، ج ۱، ص ۹۶.

[4]. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، محقق/ مصحح: مؤسسة آل البيت (عليهم السلام)، ص۵۱.

[5]. میلانی، سید علی، نفحات الأزهار، ج ‏12، ص 259؛ وسائل الشيعة، (مقدمه) ص 52.

[6]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.