لغو نظام برده داری

باید بدانیم که برده داری، موضوعی نیست که دین اسلام آن را بنیان نهاده باشد، بلکه این امر، واقعیتی بوده که در عصر ظهور اسلام، در تمام مناطق دنیا رواج داشته است و اسلام در حد امکان و از راه های مختلف، تلاش نموده تا برده داری را ریشه کن نماید، بدون آنکه آسیب چندانی به صاحبان آنان وارد شده و با اقدامی دفعی و نسنجیده، توازن اجتماعی موجود را از بین ببرد.[1] راه های پیشنهادی اسلام در مورد آزادی بردگان، در نهایت منجر به آن شد که به تدریج، نظام برده داری در جهان اسلام از میان برداشته شود، اما دو نکته وجود دارد که توجه به آن ضروری است:

1. گاهی این پرسش به وجود می آید که چه دلیلی وجود داشت که خردسالان و نیز فرزندان بردگان؛ به تبعیت از پدرانشان؛ همچنان در بردگی باقی بمانند، که در پاسخ باید بیان داشت که باقی ماندن این گونه افراد در بردگی، با وجود تمام مشکلاتی که برایشان به دنبال می آورد، اما از سوی دیگر، نوعی نظام تأمین اجتماعی را برای آنان فراهم می نمود که در نهایت به نفع آنان بود. در این ارتباط، پاسخ 3084 (سایت: 3337) را نیز مطالعه فرمایید.

2. نکتۀ دوم در ارتباط با این است که آیا در حال حاضر در جوامع اسلامی برده داری ممکن است یا خیر؟ چه کنیزان و بردگان، بزرگسال باشند و چه خردسال؟ پاسخ این است که چنین موضوعی، اکنون در جوامع اسلامی مجاز نیست، چون حتی اگر شرایطی ایجاد شود که در جنگ با کشورهای غیر اسلامی و یا از راه های دیگر، افرادی از غیر مسلمانان به اسارت درآمده و بر اساس احکام اولیۀ اسلامی، امکان نگهداری آنان به عنوان برده و کنیز وجود داشته باشد، اما با توجه به معاهدات و کنوانسیونهای بین المللی منع برده داری که کشورهای اسلامی نیز آنها را امضاء و تصویب نموده اند، و با توجه به این که؛ طبق آیات فراوانی از قرآن کریم، وفای به عهد و پیمانها، به عنوان وظیفه ای از وظایف جامعۀ اسلامی اعلام شده است[2]، هیچ یک از کشورهای اسلامی و نیز تابعان آن کشورها، نمی توانند اشخاصی را به عنوان برده و کنیز، نگهداری نموده و مقررات بین المللی موجود در این زمینه را نقض نمایند.

[2] اسراء 34، مائده 1، توبه 4، نحل 91 و ….