فهرست مسائل کلام جدید

از آن جا که علم کلام، قلمرو و رسالتی بس گسترده دارد و با اصول و فروع دین در ارتباط است، مسایل جدید کلامی نیز دارای چنین صبغه ای می باشند. مسایل جدید کلامی گاهی مربوط به اصول دینند و گاهی مربوط به فروع دین، گاهی مشترک بین میان همه ادیان (یا ادیان توحیدی) اند و گاهی مخصوص یک دین می باشند. در ذیل، فهرست برخی از مهم ترین این مسایل را که در قرون جدید مطرح شده و از مسایل مورد ابتلای جامعه ما نیز می باشند، مطرح می شود:

1. بررسی فلسفه دين، علل پيدايش آن و علل گرایش انسان به مذهب و دین از نظر روان‏شناسان و جامعه‏شناسان، و نقد نظریه هایی؛ مانند نظریه «اگوسنت کنت»، «دورکیم»، «فروید»، «راسل»، «کارل ماکس» و «فویر باخ».
2. بررسی نظریه فطرت در باب منشأ دین (=فطرت و دین).
3. اثبات ضرورت دین و نقش بی بدیل آن در حیات فردی و اجتماعی بشر، و بررسی قلمرو و رسالت دین و نقد نظریه سکولاریسم.
4. بررسى مجدد ادلّه توحيد با توجه به ايرادات و شبهاتى كه مادی گرایان جديد بر براهين توحيد؛ مانند برهان نظم، برهان حدوث و برهان وجوب و امكان، كرده‏اند.
5. بحث اساسى درباره شبهات مادی ها در زمينه عدل الهى، عنايت الهى، مسئله شرور و … .
6. بحث درباره وحى و الهام از نظر علوم روانى جديد، امکان و وقوع معجزه، رابطه معجزه و ادعای نبوت، و این که آیا معجزه برهان منطقی بر اثبات ادعای نبوت است یا دلیلی خطابی و اقناعی است؟.
7. بررسی مسائلی؛ مانند خاتمیت، قرآن و پاسخ گویی اسلام به نیازهای جدید بشر (اسلام و مقتضیات زمان).
8. بحث امامت و رهبرى از جنبه اجتماعى با توجه به مسائل مهمى كه امروز در مسائل مربوط به مديريت و رهبرى گفته شده و با توجه به مسائل مربوط به جنبه معنوى امامت و انسان كامل در هر زمان.
9. مسئله آينده دين و مذهب، و مهدويت در اسلام.[1]
10. بررسی مسئله رهبری از دیدگاه اسلام و مسئله ولایت فقیه.
11. تحقیق درباره ایمان دینی و نسبت آن با تجربه دینی.
12. تحقیق درباره وحدت جوهری ادیان و کثرت شرایع (نقد نظریه پلورالیزم دینی).
13. بررسی رابطه معرفت های دینی با معرفت های غیر دینی (نقد نظریه قبض و بسط تئوریک شریعت).
14. بررسی مسئله تعارض علم و دین.
15. بحث تطبیقی در زمینه فلسفه اخلاق و تبیین فلسفه اخلاق از دیدگاه اسلام.
16. بحث درباره اسلام و حقوق بشر.
17. بررسی معیار معنادار بودن قضایا و مسئله تحقیق پذیری گزاره های دینی.
18. بحث تطبیقی در زمینه زبان شناسی علم و دین.
19. بررسی نقش دین در تمدن بشری.[2]

[1]. مطهری، مرتضی، مجموعه ‏آثار استاد شهيد مطهرى، ج ‏24، ص 284 و 285؛ ربانی گلپایگانی، علی، درآمدی بر علم کلام، ص 155 و 156.

[2]. درآمدی بر علم کلام، ص 155 و 156.