فلسفه اسامی، القاب و شهرت محمد بن عثمان بن سعید

ابو جعفر محمد بن عثمان بن سعید، با عنایت به این که یکی از القاب پدرش «عَمری» بود، گاهی او را نیز «عَمْری»[1] گفته‌اند. همچنین با توجه به این‌که وی از قبیله بنی اسد می‌باشد، از او با لقب «اسدی»[2] یاد کرده‌اند، علاوه بر اینها وی به مناسبت سکونت در شهر سامرّا، «عسکری»[3] نیز نامیده می‌شد. در محافل شیعه از او به نام «سمّان»[4] (روغن فروش) یاد ‌شده؛ به این جهت که او همانند پدرش به دادوستد روغن مى‏پرداخت و تحت پوشش شغل خود به فعاليتش ادامه مى‏داد.[5]

بعضی گفته‌اند که وی در عراق به «خلّانی» معروف است،[6] شاید این لقب، به جهت واقع شدن مرقد وی در محله خلانی بغداد و مسجد جامع خلانى كه در ميدانى به همين نام در محله قديمى سنکِ بغداد واقع است، نهاده شده است.[7]

در بعضی منابع، از وی با لقب «کوفی»[8] نیز یاد شده، شاید بدین جهت که وی از قبیله بنی اسد بوده و قبیله بنی اسد در کوفه ساکن بودند.[9]

[1]. نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی فهرست أسماء مصنفي الشيعة‌، محقق و مصحح: شبیری زنجانی، سید موسی، ص 220.

[2]. مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج 2 ، ص 135 و 140.

[3]. ابن اثیر، عزالدین علی، الکامل فی التاریخ، ج ۸، ص ۱۰۹.

[4]. صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ترجمه: کمره‌ای، محمد باقر، ج ۲، ص 181.

[5]. حسين‏زاده شانه‏چى، حسن، اوضاع سياسى اجتماعى و فرهنگى شيعه در غيبت صغرى، ص 224؛ حسین، جاسم، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه آیت اللّهی، سید محمد تقی، ص 170.

[6]. صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، مقدمة ج ‏1، ص 6؛ قمي، عباس، سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، ج 2، ص 405.

[7]. فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی/خامه یار، احمد، زیارتگاه‌های عراق (معرفی زیارتگاه های مشهور در کشور عراق)، ج 1، ص 353 و 354.

[8]. تنقیح المقال، ج 2، ص 135.

[9]. طبری، ‏محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 4، ص 45.