فلسفه اسامی، القاب و شهرت شیخ کلینی

مشهورترین لقب شیخ کلینی؛ لقب ثقة الاسلام است. در مورد علت شهرت وی به این لقب، برخی از رجال نویسان و نویسندگان زندگی علما نوشته اند: «ثقة الاسلام، شیخ المشایخ شیعه، رییس محدثان علمای امامیه، اوثق و اعدل و اثبت و اضبط ایشان،[1] مروّج مذهب شیعه در غیبت امام عصر (علیه السلام)، ممدوح خاص و عام، مفتی طوایف اسلام[2] و جلالت وی مسلم فریقین است.[3] عامه و خاصه در فتاوی به او مراجعه می کردند؛ بدان جهت به ثقة الاسلام شهرت یافته است. وی اولین دانشمند اسلامی است که در دوره اسلامی، عنوان «ثقة الاسلام» را به خود اختصاص داده است.[4]

یکی دیگر از القابی که مرحوم کلینی به آن ملقب شده، لقب «سلسلی» است. بعضی گفته اند: «از آن جهت وی را به سلسلی نسبت می دهند که وی در بغداد، در محله «درب السلسله» واقع در باب کوفه، سکنی گزید.[5]

از دیگر القاب کلینی؛ «رازی» است. وی در روستای «کلین» از روستاهای قدیمی پیرامون شهر ری و در ۳۸ کیلومتری آن و از توابع آن شهر ، به دنیا آمده است؛ به همین جهت، او را به لقب رازی، منسوب به ری هم می‌خوانند.[6]

شیخ کلینی به «بغدادی» نیز شهرت دارد. علت شهرت او به این لقب، اقامت طولانی و وفات او در این شهر است. ضمن این که مرقد وی در شهر بغداد است. به همین جهت، به بغدادی نیز شهرت دارد.

[1]. اثبت؛ یعنی در جمع و نقل حدیث از دیگران ثابت قدم تر، اضبط؛ یعنی از سایر محدثین در ضبط و نوشتن احادیث کوشاتر بوده است.

[2]. مفتی طوایف اسلام؛ یعنی کسی که به عقاید همه فرقه های اسلام آگاهی داشته و می تواند بر اساس نظر همه آنها فتوا بدهد.

[3]. جلالت وی مسلم فریقین است؛ یعنی بزرگی قدر و جایگاه او و عظمت علمی وی برای شیعه و اهل سنت، قطعی و حتی است.

[4]. مدرس، محمد علی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، ج 5، ص 79.

[5]. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، محقق: شیری، علی، ج 18، ص 482، تاج العروس من جواهر القاموس، ج ١٨.

[6]. دوانی، علی، «ثقة السلام کلینی رحمه الله»، کنگره بین‌المللی بزرگداشت ثقة السلام کلینی.