فقهای دوره چهارم فقه شیعه

در دوره چهارم، علاوه بر شیخ طوسی، فقیهان برجسته دیگری نیز حضور داشتند که در این جا به اختصار به معرفی آنان می پردازیم که در زمان حیات شیخ، وفات یافتند، امّا فقهایی که پس از وفات شیخ در قید حیات بودند در دوره بعد معرفی می شوند؛ زیرا نقش آفرینی آنها بعد از شیخ می توانست مبدء تحول در فقه باشد.

1. ابو الصلاح حلبی (م 447ق):

ابو الصلاح حلبی کتابی به نام «الکافی فی الفقه» دارد که حایز اهمیت است و ابتکارهایی در آن به چشم می خورد. شهید ثانی وی را «خلیفة المرتضی فی البلاد الحلبیة» خوانده است. او از شاگردان سلّار نیز بوده است.[1]

2. سلّار (سالار) بن عبد العزیز دیلمی (م 448ق):

از آثار سلّار در فقه، «المراسم العلویة» و «الأحکام النبویة»، و در اصول فقه «التقریب» را می توان نام برد. محقق حلّی در مقدمه «المعتبر» از او و ابوالصلاح و ابن برّاج به عنوان «اتباع الثلاثة» نام می برد؛ یعنی تابعان شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی.[2]

3. ابوالفتح کراچکی (م 449 ق):

کراچکی از شاگردان مفید و مرتضی و طوسی بود. مدتی در مصر و مدتی در حلب و دمشق و طرابلس به سر برد و در صور از دنیا رفت. کتاب «کنز الفوائد» او، اثری معروف است که به صورت کشکولی نوشته شده و در اندک مواردی به مسائل فقهی پرداخته است.[3]