کپی شد
فرقه شیخیه و تشیع
بعضی از محققان، فرقه شیخیه را جزو شیعه دوازده امامی می دانند؛ به عنوان نمونه:
علامه طباطبایی در کتاب شیعه در اسلام در ذیل عنوان انشعابات شیعه، می نویسد:
«دو طايفه شيخيه و كريمخانيه (شیخیه کرمان) كه در دو قرن اخير در ميان شيعه دوازده امامى پيدا شدهاند، نظر به اينكه اختلافشان با ديگران در توجيه پارهاى از مسائل نظرى است نه در اثبات و نفى اصل مسائل، جدايى ايشان را انشعاب نشمرديم».[1]
از علامه طباطبایی سؤال شده است: «دو طايفه شيخيه و کريمخانيه با وجوه اختلافى که با بقيه شيعه دارند، به عنوان اين که اختلافاتشان در توجيه بعضى از مسائل نظريه است نه در اثبات و نفى اصل مسائل، افتراقشان را ]در کتاب شیعه در اسلام[ انشعاب نگرفتيد، با اين که آنان منکر معاد جسمانى و معراج جسمانى مىباشند و سخنانى در خصوص حضرت حجت عجلاللّه تعالى فرجه دارند …؟
ایشان در جواب فرمودند: ملاک خروج از يک دين يا مذهب، انکار بعضى از ضروريات آن دين يا مذهب مىباشد؛ به اين معنا که کسى يکى از مسائلى را که ثبوت آن در آن دين يا مذهب در نزدش ضرورى و بديهى مىباشد، انکار نمايد و در اين مسائل، اصل مسئله ضرورى، و خصوصيات آن نظرى است. کسى که از ظواهر کتاب و سنت وجود مَعادى را غير جسمانى فهميد، با اين که به حسب افهام عادى، ظواهر نامبرده به جسمانيت آن دلالت دارند. جسمانيت وجود معادى پيش اين شخص ضرورى نيست تا انکار آن، انکار ضرورى باشد و ضرورى بودن آن پيش ديگران، ربطى به عالم او ندارد و اگر اجماعى هم فرض شود، چون اجماعى است در غير احکام فرعيه، براى او حجيت ندارد».[2]
آیت الله سبحانی نیز درباره فرقه شیخیه معتقد است که اینان طائفه ای از شيعه اماميه اثنا عشری هستند و در أُصول دين و أُمهات مسائل شرعی با سائر شيعه اماميه اختلاف ندارند.[3] وی همچنین در شرح حال شیخ احمد احسایی، وی را فقیه «امامی» معرفی می کند.[4]
بر این اساس شیخیه فرقه مستقل و جدای از شیعه محسوب نمی شود، بلکه اینان طائفه ای از شيعه اماميه اثنا عشری هستند که در برخی از فروعات دیدگاه های متفاوتی دارند.
برخی از محققان، فرقه شیخیه را جزو غلات و اهل غلو، معرفی کرده اند.[5] صاحب روضات الجنات، پیروان شیخ احمد احسایی را گمراه تر و سرگردان تر از غلات زمان شیخ صدوق و پدر بزرگوارش که در قم بوده اند و فقهای بزرگ شیعه را به تقصیر و کوتاهی در معرفی مقام و منزلت معصومان نسبت می دادند، معرفی می نماید.[6]
[1]. طباطبایى، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، ص 74.
[2]. طباطبايى، محمد حسين، بررسی های اسلامی، ج 2، ص 317.
[3]. سبحانی، جعفر، المذاهب الاسلامية، ص 351.
[4]. همان، ص 352.
[5]. ر.ک: امین عاملى، سید محسن، أعیان الشیعة، ج 2، ص 589؛ ربانى گلپايگانى، علی، فرق و مذاهب كلامى، بخش پنجم: فرقههايى از غلات، درس چهل و هشتم: فرقه شيخيّه و كشفيه؛ برنجکار، رضا، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی، بخش چهارم: غلات، درس 17: شیخیه.
[6]. ر.ک: خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج 3، ص 342.