فرزندان خواجه نصیر الدین طوسی

از خواجه طوسی سه پسر به نام های؛ صدرالدین علی، اصیل الدین حسن و فخرالدین احمد باقی ماند. این سه پسر، در استمرار تشیع در منطقه آذربایجان تأثیری تعیین كننده‌ داشتند. صدرالدین علی فرزند بزرگ خواجه طوسی كه دانشمند گرانقدری بود،[1] پس از پدرش، بسیاری از مناصب او را به دست گرفت.[2] نظارت بر اوقاف عراق از جمله آنها بود.[3] اصیل الدین حسن كه هنگام حضور خواجه در قلاع اسماعیلیه، همراه او بود، در كارهای رصد با پدر، همكاری داشت.[4] اصیل الدین پس از درگذشت برادرش صدرالدین،[5] به جای او نشست.[6] به علاوه، او در زمان لشكركشی غازان خان، (حکومت در سال های؛ 803 تا 964 ق) به شام، به ریاست اوقاف این منطقه منصوب شد[7] و در زمان اولجایتو، (حکومت در سال های؛ 703 تا 716 ق) منجّم دربار و رئیس رصدخانه مراغه بود.[8] در مجالس او نیز؛ مانند پدرش خواجه نصیرالدین طوسی، علمای زیادی حضور می‌یافتند كه ابن الفوطی برخی از آنها را نام برده است.[9] فخرالدین احمد، پسر سوم خواجه، حكیم و منجّمی معروف بود. در سال 683 قمری تولیت اوقاف تمام قلمرو ایلخانی به او واگذار شد[10] و ظاهراً تا اوایل سال 700 قمری كه به قتل رسید، این منصب را بر عهده داشت.[11] اعقاب خواجه نصیرالدین طوسی، نسل اندر نسل در آذربایجان اقامت داشتند. در دوره صفوی چند تن از آنان عهده‌دار مناصب مهمی شدند.[12] و [13]

اما در مورد اینکه خواجه نصیر، دختر یا دخترانی هم داشته یا نه، تا کنون به گزارش خاصی برخورد نکرده ایم.

[1]. بيانی، شيرين، دين و دولت در ايران عهد مغول، ج 2، ص 581.

[2]. الكتبی، محمد بن شاكر، فوات الوفيات و الذيل عليها، تحقيق: دكتر احسان عباس، ج 3، ص 251.

[3]. ابن الفوطی، كمال الدين ابوالفضل عبدالرزاق، الحوادث الجامعه، به اهتمام: مصطفی جواد، ص 456.

[4]. مدرس رضوی، محمدتقی، احوال و آثار نصيرالدين طوسی، ص 69.

[5]. تاريخ درگذشت صدرالدين مشخص نيست، همان، 68.

[6]. فوات الوفيات و الذيل عليها، ج 3، ص 251.

[7]. همان.

[8]. براون، ادوارد، از سعدی تا جامی، تاريخ ادبی ايران از نيمه قرن هفتم تا آخر قرن نهم هجری عصر استيلای مغول و تاتار، ترجمه و حواشی: حكمت، علی اصغر، ص 51؛ احوال و آثار نصيرالدين طوسی، ص 69.

[9]. ابن الفوطی، كمال الدين ابوالفضل عبدالرزاق، تلخيص مجمع الآداب في معجم الالقاب، دكتر مصطفي جواد، ج 2، ص 582 – 758.

[10]. الحوادث الجامعه، ص 456

[11]. فوات الوفيات و الذيل عليها، ج 3، ص 251.

[12]. احوال و آثار نصيرالدين طوسی، ص 75 – 77.

[13]. همه مطالب برگرفته از: دهخدا، علی اکبر، واژه اصیل الدین و سایت تاجا گروپ.