فداکاری و ایثار حضرت عباس (علیه السّلام)

ایثار به معنای «برگزیدن و‌ دیگران را بر خویش مقدم داشتن و مانند آن است»[1] و در اصطلاح عبارت است از: «بخشش به کسی در مورد چیزی که خود فرد به آن نیاز دارد».[2] ایثار از پرشکوه‌ترین مظاهر جمال و جلال انسانیت است و تنها انسان های بزرگ به این قله شامخ صعود می‌کنند. ایثار شامل گذشتن از جان، مال، مقام، شخصیت و مانند آن در راه خدا می‌شود، اگرچه بیشتر در مقدم داشتن دیگران در امور مالی یا مقدم داشتن خواسته دیگران به کار برده می‌شود.

در باره ایثار و از خود گذشتگی آن‌حضرت از امام سجاد (علیه السلام) نقل شده که فرمود: «خدا عباس را رحمت کند که ایثار و از خود گذشتگی کرد و امتحان خوبی داد. او جان خود را در راه برادرش فدا نمود و در این راه دو دست خود را از دست داد و خداوند در عوض آن دو بال مانند جعفر طیار به او عطا کرد تا در بهشت با فرشتگان پرواز کند.[3]

در بخشی از زیارت‌نامه حضرت عباس (علیه السلام) که مرحوم شیخ مفید نقل می‌کند، آمده است: «أَشْهَدُ لَقَدْ نَصَحْتَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَخِيكَ فَنِعْمَ الْأَخُ الْمُوَاسِي‏ …»؛[4] «من شهادت می‌دهم که تو برای (رضای) خدا و (رضایت) رسول خدا و برادرت، خیرخواهی نمودی، پس تو بهترین مواسات کننده‌ای[5] به مال و جان برای برادرت (امام حسین (علیه السلام)) بودی و او را از روی غمخواری یاری نمودی».

با توجه به‌معنای مواسات، می‌توان دریافت که حضرت عباس (علیه السلام) نهایت ایثار و از خودگذشتگی برای حفظ دین، ولایت و برادرش را به‌کار بسته است.

[1]. دهخدا، علي اكبر، لغت نامه دهخدا، ‌واژه ایثار.

[2]. نراقی، ملا مهدی، جامع السعادات، تعلیق و تصحیح: کلانتر، سید محمد، ج 2، ص 122.

[3]. صدوق، محمد بن على، امالی، ص 463.‏

[4]. مفيد، محمد بن نعمان، المزار، ص 124.

[5]. در لغت نامه دهخدا آمده است: مواسی به‌معنای «مواسات کردن به مال و تن، یاری نمودن کسی همراه با غمخواری کردن برای او»؛ دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه دهخدا، واژه مواسی.