فتوحات دوران یزید بن معاویه

فتوحات در دورانِ حکومت یزید بن معاویه با تعیین «عقبة بن نافع» به استانداری مناطق فتح شده در آفریقا آغاز گردید. پیش از عقبه، «أبو مهاجر»، حکومت این ناحیه را در دست داشت، اما با روی کار آمدن یزید، عقبه که در زمان معاویه، حاکم مصر بود، برای بار دوم در در سال 62 ق به این سمت منصوب شد.[1] شروع فتوحات در این دوران با فتح اقلیم زاب و به طور مشخص شهر مُسَیله آغاز شد. عقبه پس از فتح مُسَیله به سوی تاهرت حرکت کرد و این شهر را نیز به تصرف خود درآورد. طَنجَه نیز شهری بود که در مغرب اقصی  (مغرب دور)[2] قرار داشت و پس از مُسَیله و تاهرت به تصرف عقبه و یارانش درآمد.[3] عقبه بن نافع در سال 63 ق و پس از فتح مناطق یاد شده به قَیروان بازگشت و از آن‌جا به همراه تعدادی از سپاهیان خود، عازم مغرب اقصی و فتح شهر تَهوذَه شد. از سوی دیگر تعداد زیادی از رومیان و بربرها نیز به فرماندهی کُسَیله بن لَمَزم[4] برای مقابله با عقبه و سپاهش به سوی آنان حرکت کردند. کشته شدن عقبه و یارانش از جمله ابو مهاجر، نتیجۀ این جنگ بود. رومیان پس از شکست عقبه بن نافع به سوی قیروان حرکت کردند و با فتح این شهر توسط رومیان، جریان فتوحات در دوران یزید بن معاویه پایان گرفت.[5]

[1]. بلاذرى، أحمد بن يحيى، فتوح البلدان، ص 226؛ ابن عبدالحکم، عبدالرحمن بن عبدالله، فتوح مصر و مغرب، تحقیق: عمر، محمد علی، ص 225.

[2]. اكثر مورخان و دانشمندان جغرافيا، سرزمين مغرب را به سه بخش بزرگ و اصلي تقسيم مي كنند: 1. «مغرب ادني» كه از طرابلس به سمت مغرب امتداد دارد و شامل تونس امروزي و بخشي از مناطق شرقي الجزاير است. 2. «مغرب اوسط» اين بخش شامل ديگر سرزمين هاي جمهوري الجزاير است و تا رود «ملويه» را در بر مي گيرد. 3. «مغرب اقصي» كه تقريبا شامل  سرزمين كشور مغرب (مراكش) امروزي است. برگرفته از سایت پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام).

[3]. حسین، مونس، تاریخ المغرب و حضارته، ص 92؛ ابن اثير جزری، عزالدین،‏ الکامل فی التاریخ، ج 4، ص 105 و 106.

[4]. مورخ معروف؛ خلیفه بن خیاط، وی را «کسیله بن کیزم» دانسته است. رک: ابن خياط، خليفه، تاريخ خليفة بن خياط، تحقيق: فواز، ص 155.

[5]. تاريخ خليفة بن خياط، ص 155؛ فتوح مصر و مغرب، ص 226؛ الکامل فی التاریخ، ج 4، ص 106 و 108؛ بر گرفته از سایت حوزه نت.