فاصله زمانی پیامبران اولوالعزم

در این زمینه مطلبی که همۀ تاریخ نویسان بر آن وحدت نظر داشته باشند، موجود نیست. تاریخ نویسان گزارش واحدی به دست ما نداده اند؛ چون کتب تاریخ از بیان وقایع زمان پیامبران قبل از اسلام ساکت است و آن مقداری که در آیات و روایات آمده به این جزئیات اشاره نشده است. تنها در در روایتی آمده است که: امام صادق (ع) فرمود: “بين حضرت نوح (ع) و ابراهيم خليل (ع) هزار سال فاصله بود.”[1]

اما آنچه که در کتاب های تاریخ آمده است عبار ت است از: این که عمر حضرت آدم (ع) 1000 سال بوده است. فاصلۀ میان مرگ او و طوفان نوح (ع) هزار و دویست و چهل و دو سال بود و فاصله میان طوفان نوح (ع) و مرگ او سی صد و پنجاه سال. و میان نوح و ابراهیم (ع) دو هزار و دویست سال. و میان ابراهیم (ع) و موسی (ع) نه صد سال و میان موسی (ع) و داوود (ع) پانصد سال و میان داوود (ع) و عیسی (ع) هزار و دویست سال پس بین موسی و عیسی (ع) هزار و هفت صد سال، و میان عیسی (ع) و حضرت محمد (ص) شش صد و بیست سال. پس بدین گونه از روزگار آدم تا محمد (ص) هفت هزار و هشت صد سال بوده است.[2]

گزارش فاصله زمانی میان پیامبران به نحوی دیگر:

بین آدم (ع) و نوح (ع) ده قرن فاصله وجود داشته است و نیاکان نوح (ع) تا آدم (ع) همه بر آئین الاهی بوده اند… و میان نوح (ع) و ابراهیم (ع) هم ده قرن فاصله بوده است. و میان ابراهیم (ع) و موسی (ع) نیز ده قرن فاصله بوده است… و فاصله میان موسی بن عمران و عیسی بن مریم هزار و نه صد سال بوده است و در فاصله میان آن دو هیچ فترتی (زمان بدون پیامبر) نبوده است و در آن مدت فقط از بنی اسرائیل هزار پیامبر مبعوث شده است. فاصله میان میلاد عیسی (ع) و بعثت رسول خدا (ص) پانصد و شصت و نه سال بوده است.[3]

شاید بتوان اختلاف این دو گزارش را به این نحو توجیه کرد که این اختلاف ناشی از آن است که معیار آغاز محاسبه در نزد مورخین متفاوت است. بعضی آغاز و انجام را تولد قرار داده اند و برخی آغاز و انجام را نبوتشان، و برخی به صورت تلفیقی، یعنی برای آغاز تولد پیامبری را در نظر گرفته و برای پایان آغاز بعثت پیامبر دیگر را و یا برعکس.

برای نمونه به گزارش دوم توجه می کنیم. او فاصله میان عیسی (ع) و حضرت محمد (ص) را این طور بیان می کند:

فاصله میان میلاد عیسی (ع) و بعثت رسول خدا (ص) پانصد و شصت و نه سال بوده است که آغاز را میلاد عیسی (ع) و پایان را بعثت حضرت محمد (ص) قرار داده نه تولد آن حضرت.

البته با این توجیه، اختلاف میان مورخان ممکن است به حداقل برسد اما از بین نمی رود و نمی توان به جواب قاطع و روشنی دست یافت؛ زیرا طبق بعضی از گزارشات فاصلۀ بین نوح و ابراهیم ده قرن است اما در گزارش دیگر این فاصله بیش از 2200 سال ذکر شده است. بهرحال این ارقام تقریبی است و احتمال خطا در آن زیاد است.

[2] المقدسی، مطهر بن طاهر، ، البدء و التاریخ، ترجمه شفیعی کدکنی، محمدرضا، ج 1، ص 238، تهران، چاپ اول، 1374 ش.

[3] بن سعد، محمد، الطبقات الکبری، ترجمه، مهدوی دامغانی، محمود، ج 1، ص 41، تهران، انتشارات فرهنگ و اندیشه، 1374 ش.