علل و فلسفه امر به معروف و نهی از منکر

برای امر به معروف و نهی از منکر حکمت های بسیار نقل شده است، اما از برخی از سخنان علی (ع)، می توان دلایل زیر را برداشت کرد:

1. امر به معروف و نهی از منکر، مایه اصلاح عوام: علی (ع) در مورد حکمت امر به معروف و نهی از منکر می فرماید: خداوند متعال فرمان دادن به کارهای پسندیده را برای اصلاح عوام و سوق دادن آن ها به راه رستگاری و سعادت واجب کرد. همینطور نهی از منکر و باز داشتن از کارهای ناپسند را واجب فرمود تا از کارهای ناشایست و ارتکاب معاصی کم خردان جلوگیری شود.[1]

2. موجب سلامت دنیا و آخرت: امر به معروف و نهی از منکر در فرهنگ اسلامی، برخلاف نظر اغلب مردم که گمان می کنند پایبندی به این دو تکلیف ممکن است برای مصالح دنیوی فرد ضرر داشته باشد، از جمله عوامل حفظ سلامت دنیا و حتی آخرت انسان ها است. علی (ع) در این باره می فرماید: هرکس سه خصلت و ویژگی را دارا باشد، دنیا و آخرتش سالم خواهد بود: اوّل این که امر به معروف کند و اگر کسی او را به معروف امر کرد آن را بپذیرد (خود نیز بدان گردن نهاده، به آن معروف عمل کند)؛ دوّم این که از کارهای زشت نهی کند و خود نیز از مرتکب شدن منکرات بپرهیزد و سوم آن که از حدود (احکام و قوانین) الهی مراقبت و پاسداری نماید.[2]

3. پابرجایی شریعت و توانمندی مؤمنان: از علل تشریع امر به معروف برپایی دین ذکر شده است. حضرت امیر المؤمنین (ع) می فرماید: استواری و برپایی دین، نتیجه امر به معروف و نهی از منکر است. در جای دیگر می فرماید: هر که امر به معروف کند، مؤمنان را تقویت کرده و پشت آن ها را محکم ساخته است و کسی که نهی از منکر کند بینی منافقان را به خاک مالیده است.[3]