کپی شد
علل اجتماعی پرداخت زکات
در شرع مقدس اسلام تکالیف مادی از قبیل خمس و زکات در شرایط خاصی واجب شده است، زکات برای خودش نصاب خاصی دارد که اگر موادی که پرداخت زکاتش واجب است به آن مقدار معین نرسد زکات ندارد؛ به عنوان مثال: نصاب پرداخت زکات گوسفند در ابتدای امر چهل گوسفند است؛ یعنی کسی که 39 گوسفند دارد زکاتش بر او واجب نیست و در صورتی که چهل گوسفند هم داشته باشد زکاتش تنها یک گوسفند است.[1] در زکات گندم، جو، کشمش و خرما وزن 270/847 کیلو گرم است، یعنی تا قبل از رسیدن به این مقدار، زکات واجب نیست و در صورت رسیدن به این وزن معمولاً[2] یک بیستم آن را باید بدهد به طوری که اگر 900 کیلوگرم خرما داشته باشد تنها 45 کیلوگرم آن به عنوان زکات داده می شود.
از طرفی باید توجه داشت که عده ای بر خلاف کسانی که مثلاً چهل گوسفند دارند، یا هر سال حداقل در حدود 900 کیلو گرم از این گونه غلات برداشت می کنند و زندگی و موقعیتی در حد متوسط دارند، در وضعیت فقیرانه ای زندگی می کنند که توانایی تملّک بسیار کمتر از این موارد را ندارند و در هزینۀ خوراک و پوشاک خود مشکل دارند. فطرت و وجدان هر انسان منصفی در این گونه موارد پرداخت بخشی از دارائی افراد متمکن برای رفع فقر در جامعه را ضروری می داند، اسلام در پاسخ به همین ندای فطرت و در جهت قانونمند کردن پرداخت ها و دریافت ها، احکامی مالی از قبیل خمس و زکات را تشریع کرده است.
و بالاخره پرداخت زکات نوعی معامله با خداوند است که قطعاً اجر اخروی دارد چرا که زندگی محدود به این دنیا نیست.
بله! نباید تصور کنیم تکالیف مالی وقتی بر ما واجب است که حتماً خانه و ماشین و .. داشته باشیم ، خیر! اصلا چنین قانونی اجرایی نیست، هستند کسانی که درآمدهای ملیونی دارند، ولی منزل مسکونی ملکی ندارند، هستند کسانی که به خاطر بخل و خساست، خود و خانواده را از یک زندگی در شأن، محروم می کنند، ولی در آمد سالانۀ بالایی دارند.
بنابراین؛ برای پرداخت زکات از طرف مسلمانان،حداقل هایی بلکه بیشتر از آن، توسط اسلام رعایت شده است.
[1]. امام خمینی، نجاة العباد، ص 176، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی، قم، 1422.
[2]. از جایی که در ایران معمولاً آبیاری به وسیلۀ غیر باران است و یا اگر آبیاری توسط باران باشد، آبیاری انسانی نیز در کنار آن می شود، زکات این گونه غلات یک بیستم است، ولی اگر همه یا غالب آبیاری توسط باران انجام شده باشد و شخص زحمتی برای آبیاری نکشیده باشد و یا هزینه ای خرج نکرده باشد، زکات به یک دهم افزایش می یابد. نک: توضيح المسائل (المحشى للإمام الخميني)، ج2، ص 119، دفتر انتشارات اسلامی ، قم، 1382.