کپی شد
علت حرمت ربا
قبل از پرداختن به این مسئله ذکر یک نکته ضروری است:
علت کامل تشریع احکام به طور مفصل در متون دینی بیان نشده است و فقط در بعضی موارد برای ترغیب مردم به احکام گوشه ای از حکمت های آنها بیان شده و در حالی که می دانیم تمام احکام به دلیلی خاص و مصالح و مفاسدی که دارند، وضع شده اند. اما همیشه سؤالات بسیاری درباره جزئیات احکام در ذهنمان وجود دارد؛ مثلا از بسیاری از فواید نماز آگاهی داریم، امّا این که چرا نماز صبح را باید دو رکعت بخوانیم و اگر به دلیل داشتن حال معنوی یک رکعت دیگر به آن اضافه کنیم چرا تمام نماز باطل می شود، را نمی دانیم. عقل انسان کلیات حکمت های احکام را تا حدی درک می کند، اما از بسیاری از جزئیات آنها آگاهی ندارد و ایمان و اعتماد بندگان به خدا و پیامبر او است که باعث می شود کاری که علت آن را نمی دانند انجام دهند یا ترک کنند و این دلبستگی مؤمنانه بسیار زیبا، لذت بخش و سازنده است.
با این حال در بعضی از آیات و روایات رسیده، مواردی از حکمت های حرمت ربای قرضی بیان شده است که عبارت اند از:
1. ربا وسیله کسب مال بدون دلیل عقلی و منطقی است.[1]
2. در روایتی از امام صادق (ع) آمده است: “اگر ربا حلال بود مردم تجارت ها و صنایع مورد نیاز را رها می کردند. خدا ربا را حرام کرد تا مردم از حرام به حلال، به تجارت ها و به خرید و فروش گرایش پیدا کنند، تا آنچه باقی می ماند به صورت قرض در بیاید”؛[2] یعنی ربا حرام شد تا نشاط اقتصادی از جامعه نرود.
3. در قرآن[3] بعد از بیان حکم حرمت ربا می فرماید : “لا تَظلِمون و لا تُظلَمون”؛ نه ظلم کنید و نه مورد ظلم واقع شوید. از ظاهر این آیه استفاده می شود که ربا ظلم است و این خود حکمتی برای تحریم ربا است.
4. دلیل دیگری که از روایات برای حرمت ربا استفاده می شود از بین بردن عواطف انسانی برای انجام خیر است. در روایتی آمده است: “همانا خدا ربا را حرام کرد تا مردم از انجام کار خیر [قرض دادن ] امتناع نکنند”.[4]
[1]. حر عاملی، وسایل الشیعه، ج 12، ابواب الربا، باب 1، ح 11.
[2]. همان، ح 8.
[3]. بقره، 279.
[4]. وسایل الشیعه، ج 12، ابواب الربا، باب 1، ح 4.