علائم ظهور امام زمان (علیه السلام)

ظهور امام زمان (علیه السلام)، علائم و نشانه‌هایی دارد که می‌توان آنها را از اتفاقات شاخص آخرالزمان محسوب نمود. این علائم و نشانه‌ها به دو دسته حتمی و غیرحتمی تقسیم می شوند.

1. علائم و نشانه‏هاى حتمى‏

منظور از نشانه‏هاى حتمى ظهور، آن است كه تحقق و وقوع آنها قبل از قیام امام زمان (علیه السلام)، قطعى و الزامى خواهد بود، به گونه‏اى كه تا آنها واقع نگردند، حضرت مهدى (علیه السلام) ظاهر نخواهد شد، به نحوی که اگر كسى پيش از واقع شدن این نشانه‏، ادعاى ظهور آن حضرت را بكند، ادعايى نادرست است.[1] در مورد رويدادهاى محتوم، مضمون روايات اختلاف و افزونى و كاستى دارند. در برخى روايات، پنج نشانه محتوم، پيش از قيام قائم (علیه السلام) ذكر شده است كه عبارتند از: خروج سفيانى، خروج يمانى، صیحه آسمانی (كسى كه از آسمان به نام مهدى (علیه السلام) ندا مى‏دهد)، فرو رفتن لشکر سفیانی در سرزمین بيداء (بین مکه و مدینه)، و كشته شدن نفس زكيه.[2]

2. علائم و نشانه‏هاى غیر حتمى

نشانه‏هاى غيرحتمى؛ يعنى نشانه هایی که وقوع آنها حتمی و قطعی نیست، ممکن است پديد آيند و ممکن است پديد نيايند و امام زمان (علیه السلام) ظهور كند. البته امامان معصوم (علیهم السلام) به خاطر مصالحى، از پديد آمدن آنها در دوره غيبت، خبر داده‏اند، ولی ممكن است در نشانه‏هاى غيرحتمى، «بداء» حاصل شود و تغيير يابند و يا به‏ كلى حذف شوند.  علائم غير حتمى، فراوان اند. برخی از آنها عبارتند از: گرفتن خورشيد و ماه در ماه رمضان،‏[3] خرابى ديوار مسجد كوفه از طرف خانه عبدالله بن مسعود،[4] هلاكت بسيارى از مردم‏،[5] ظهور علم و دانش در قم‏،[6] فرا گير شدن ظلم و فساد در جامعه‏.[7]

[1]. البته بايد توجه داشت كه حتمى و يا مسلم و قطعى بودن وقوع اين نشانه‏ها، به اين معنا نيست كه پديد نيامدن آنها محال است، بلكه به ‏حسب فراهم بودن شرايط و مقتضيات و نبودن بازدارنده‏ها، پديد آمدن آنها اگر خداوند اراده كند، قطعى خواهد بود. به بیان دیگر ممکن است که حتی در نشانه‏هاى حتمى نیز «بداء» حاصل ‏شود. به بیان دیگر نشانه‏هاى حتمى ظهور، از جهت فراهم بودن شرايط و نبودن بازدارنده‏ها، پديد خواهند آمد، ولى محال نيست كه خداوند آنها را تغيير دهد. از آن‏جا كه در روايات فراوانى، امامان (علیهم السلام)، بر مسلم بودن پديد آمدن آنها تأكيد كرده‏اند، مى‏توان گفت كه اراده خداوند بر وقوع آنها است. جمعى از نويسندگان مجله حوزه، چشم به راه مهدى (عليه السلام)، ص 263، 265 و 266؛ صافى، لطف الله، منتخب الأثر في الإمام الثاني عشر (عليه السلام)، ج ‏3، ص 303.

[2]. نعمانى، محمد بن ابراهيم، الغيبة للنعماني‏، محقق: غفارى، على‏اكبر، ص 257 و 264؛ امين عاملى، سيد محسن، سيره معصومان (ترجمه اعیان الشیعه)، مترجم: حجتى كرمانى، على/وجدانی، حسین، ج 5، ص  364.

[3]. الغيبة للنعماني‏، ص 271.

[4]. مقدسى شافعى سلمى، يوسف بن يحيى، عقد الدرر في أخبار المنتظر (عليه السلام)، ص 154.

[5]. همان، 154 و 155.

[6]. منتخب الأثر في الإمام الثاني عشر (عليه السلام)، ج ‏3، ص 62.

[7]. همان، ص 115.