کپی شد
علائم افسردگی نوجوانان
برای افسردگی علائمی ذکر شده که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود:
1. روحیۀ غمگین و غیر شاد: كودك و نوجوان افسرده، گه گاهی به مدت چند هفته دچار غم و بدبختی می شود. در این دوره ممكن است در ساعات مختلف روز یا روزهای مختلف، تغییراتی جزئی در روحیه او دیده شود، ولی به طور كلی با وجود عوض شدن موقعیت و شرایط محیطی، حالت غمزدگی و بدبختی او همچنان باقی می ماند. گاهی تشخیص این غمزدگی دائمی، آسان نیست. خود دختر یا پسر گاهی نمی خواهد به تغییر روحیه و احساس ناراحتی خود اعتراف كنند و آن را مخفی نگه می دارند. ممكن است اشكالات رفتاری دیگری در كودك یا نوجوان افسرده وجود داشته باشد كه روحیۀ غمزده را از دید ما مخفی كند؛ مانند سخت كنار آمدن با هر چیز و هر كس، نافرمان بودن و حتی اخلال گری. باید گفت كه هر كودك یا نوجوان مشكل ساز و یا اخلال گر افسرده نیست، اما تعداد قابل توجهی از آنان دچار افسردگی هستند. گاهی افسردگی با نگرانی همراه است و به صورت دردهای مختلف و به خصوص درد معده و سر درد كه از نظر پزشكی قابل توجیه نیستند، بروز می كند و در این حالت ممكن است والدین شدیدا نگران شوند و تمام توجه آنان به پیدا كردن علت جسمی معطوف شود و وجود غمگینی مداوم كودك را از نظر دور بدارند.
2. عدم احساس لذت و رضایت از فعالیت های روزانه: عده زیادی از كودكان و نوجوانان، گاه گاهی اظهار بی حوصلگی می كنند. این نوع بی حوصلگی، معمولا علامت افسردگی نیست. زمانی بی حوصلگی نشان دهنده افسردگی است كه تفریحات و كارهایی كه قبلا كودك با لذت انجام می داده در دسترس او باشد، ولی رغبتی به انجام دادن آنها نداشته باشد، مثلا دوستانش با او تماس بگیرند، ولی او حوصله دیدار آنها را نداشته باشد، یا در سابق در مدرسه به ورزش خیلی علاقه مند بوده، ولی اكنون علاقه ای به آنها نشان نمی دهد . هر گاه چنین تغییر رفتاری به مدت چند هفته ادامه یابد، علامت واضح افسردگی است .
3. اختلالات خواب: اختلالات خواب به چند صورت ممكن است تظاهر كند، كودك یا نوجوان حوصله رفتن به رختخواب را نداشته باشد و این عمل برایش دشوار باشد، شب ها بیدار شود و دوباره خوابش نبرد، صبح ها خیلی زودتر از معمول بیدار شود، به ندرت ممكن است خواب های ناراحت كننده و تكراری ببیند و یا در خواب راه برود و یا صحبت كند.
4. تغییر اشتها: بعضی از كودكان افسرده در انتخاب غذا خیلی سختگیر می شوند و به خوردن تمایلی نشان نمی دهند .عده ای دیگر جهت یافتن آرامش به غذا خوردن پناه می برند و خیلی بیشتر از حد سلامتی غذا می خورند . در هر صورت هر گاه عادت غذا خوردن آنان به مدت طولانی تغییر كند، می تواند علامت افسردگی باشد .رژیم گرفتن، به خصوص در بین دختران خیلی معمول است. این علامت افسردگی نیست. دختری كه از خوردن غذا لذت نمی برد و با اكراه غذا می خورد، علامت افسردگی نشان می دهد.
5. قصد یا اقدام به خودكشی: بدون شك این علامت، نگران كننده ترین علامت افسردگی است. باید دانست تمامی نوجوانانی كه به فكر خودكشی افتاده اند، دچار افسردگی نیستند. افكار گذرا و كوتاه مدت، در باره این كه زندگی ارزش زیستن ندارد، در بین نوجوانان خیلی شایع است. كودكی كه در برابر والدینش كه او را از تماشای یك برنامه تلویزیونی منع كرده اند، پایش را بر زمین می كوبد و می گوید: “خیلی خوب خودم را خواهم كشت”. ممكن است فقط صحنه ای را كه در برنامه تلویزیونی دیده است، تقلید كند، به خصوص اگر این كودك نیم ساعت بعد با كمال نشاط با دوستش در حیاط مشغول بازی شود . بعضی از نوجوانان كه قصد خودكشی و یا حتی اقدام به آن می كنند، ممكن است اصلا افسرده نباشند . آنان ممكن است عصبانی یا پیرو امیال آنی باشند و یا كمال طلبانی باشند كه از وقوع شكستی كه برایشان غیر قابل تحمل است، دست به خود كشی می زنند . البته شكی نیست كه افسردگی جزو علل مهم خود كشی است و هر علامتی كه قصد خود كشی جوانان را نشان دهد، باید خیلی مهم تلقی شود . عده ای از كودكان و نوجوانان، به خصوص پسران، دائما در رویای شخصیت هایی هستند كه در داستان ها خوانده اند یا در فیلم ها دیده اند، و در بازی های خود از این داستان ها استفاده می كنند .برای اطمینان از این كه بازی چنین كودكی، علامتی از افسردگی نیست، باید سایر علائم افسردگی را در نظر بگیریم. در صورت عدم وجود سایر علائم، افسردگی در این كودك وجود ندارد.
6. خود را ملامت كردن :گاهی كودكان و نوجوانان مبتلا به افسردگی، بار مسئولیت مشكلات خانواده، دوستان را بر دوش خود می كشند . آنان كمال طلب هستند و هدف خود را در سطح خیلی بالایی قرار می دهند . آنان در دعوا و جدایی پدر و مادر و یا ناخوشی خواهر و برادر ، خود را مقصر می دانند و اطمینان خاطر دادن اطرافیان مبنی بر این كه آنان تقصیری در این پیشامدها ندارند، موثر واقع نمی شوند. خود ملامت كردن، علامت شایع افسردگی نیست. ولی گاهی از خلال صحبت نوجوانان و كودكان در باره مسائلی كه باعث فشار روحی و استرس آنان شده، حالت خود ملامت كردن آشكار می شود. در بچه های كوچك تر ضمن بازی یا نقاشی می توانیم پی ببریم كه راجع به زندگی خود، احساس بدی دارند و خود را مستحق مجازات گناهی می دانند كه اصلا مرتكب نشده اند . علامت شایع تر، عدم احترام به خود است . مبتلایان خود را به شدت پست می دانند و ارزشی برای خود قائل نیستند . عدم احترام به خود، و افسردگی با وجود این كه یكی نیستند، خیلی با هم تفاوت دارند و به ندرت ممكن است یكی بدون دیگری وجود داشته باشد.
7. تغییر رفتار كودك و نوجوان: كودكی كه از اول گوشه گیر بوده و علاقه نداشته كه دائم با دوستانش باشد و ترجیح می دهد فقط گاه گاهی آنان را ببیند، یا بچه ای كه بسیار اجتماعی بوده، ولی رفته رفته گوشه گیر شده و از دیدار دوستانش احتراز می كند، تفاوت دارد و در مورد دومی باید دقت كرد كه چه تغییرات دیگری در روش زندگی روزانه او دیده می شود . كودكی كه بقیه فعالیت های روزانه خود را به غیر از عدم علاقه به دیدار دوستانش، تكالیف مدرسه خود را نیز انجام نمی دهد، لاغر شده و دیگر در فعالیت های مدرسه شركت نمی كند. آیا افسردگی او واكنشی طبیعی نسبت به فقدان عزیزی است كه به تازگی از دست رفته است ؟ مثلا اگر پدر، خانه را ترك كرده یا كودك به علت سفر، از دوست خود جدا شده است، بروز واكنش های فوق به مدت چند هفته كاملا طبیعی است، ولی هرگاه این حالت افسردگی به طور دائم و برای مدتی طولانی تر ادامه یافت، مستلزم توجه و دقت بیشتری است . همیشه تشخیص بین افسردگی و پریشان حالی، قابل درك و آسان نیست، ولی این تشخیص اهمیتی ندارد و هرگاه افسردگی یا پریشان حالی، به هر صورت كه آن را بنامیم، بیشتر از چند هفته ادامه یافت، دلیلی برای نگرانی وجود دارد و باید اقداماتی را انجام دهیم.
8. كودكان افسرده نسبت به كودكان غیر افسرده زمان بیشتری را به تنهایی می گذرانند و مدت زمان كمتری با همسالان تعامل دارند . جالب این كه كودكان افسرده به هنگام تعامل با همسالان خود، نسبت به كودكان غیر افسرده، پرخاشگرتر و منفی ترند . بدین معنا كه انزوای اجتماعی كودكان افسرده ممكن است ناشی از طرد همسالان و گوشه گیری اجتماعی باشد [1]
[1] ریچارد، هارینگتن، روشهای درمان افسردگی کودکان و نوجوانان، مترجمان، حسن توزنده جانی، نسرین كمال پور، پیک فرهنگ، 1380 .