کپی شد
عفو و رأفت در جنگ جمل
زمانی‌که جنگ میان اصحاب جمل و على بن ابی طالب (علیه السلام) در گرفت، حضرت به یاران خود فریاد زد و فرمود: هيچ كس را تعقيب نكنيد، هيچ زخم برداشتگان را نكشيد و هيچ مالى را غارت نکنید. هر كس سلاح بر زمين گذاشت و هر كس در خانه خود را بست، در امان است.
ياران على (علیه السلام) در اردوگاه آنان بر سيم و زر و كالاهاى ديگر مى‌گذشتند ولی برنمى‌داشتند. آنها فقط سلاح و مركبى را كه در جنگ به كار برده شده بود، تصرف مى‌كردند. يكى از ياران على (علیه السلام) به ایشان گفت: اى امير المؤمنين چگونه اموال و اسير گرفتن آنان بر ما ناروا و حرام است؟ فرمود: يكتاپرستان را نمى‌توان به اسارت گرفت و اموالشان را به غنيمت برد. فقط آن‌چه را در جنگ به كار برده اند مىتوان تصرف كرد. پس آن‌چه را كه نمى‌دانيد رها كنيد و به آن‌چه فرمان داده مى‌شويد، عمل كنيد.[1]
امير المؤمنين (عليه السّلام) بعد از غلبه بر اصحاب جمل سخنانى فرمود، از جمله خطبهاى خواند و بعد از حمد و ثناى الهى و صلوات بر پيامبر (صلى اللّه عليه و آله) فرمود:
«اى مردم! خداى عز و جل رحمتى فراگير و آمرزشى هميشگى و بخششى فراوان و كيفرى دردناک دارد اراده كرده است كه رحمتش همه چيز را فرا گيرد و آمرزشش براى بندگان فرمانبردارش باشد و به رحمتش هدايت يابندگان هدايت گردند و مقدر كرده كه نقمت و عذابش براى معصيت‌كاران باشد و راه و نشانههاى هدايت همواره از گمراهان دور باشد. اى مردم بصره چه مىپنداريد شما كه بيعت مرا شكستيد و از دشمن من پشتيبانى كرديد در حالى كه من بر شما حجت اقامه كردم و خطاها و لغزش هاى خروج كنندگان را بيان كردم؟! آنان كه بيعتم را شكستند توبه دادم اما ايشان از راهى كه بر آن پاى مىفشردند برنگشتند و خداوند پيمان شكنانشان را هلاک ساخت و به سبب شقاوتشان مرگ را بر سرنوشت آنها رقم زد…»
در اين هنگام مردى از ميان جماعت برخاست و گفت: ما گمان خير و نيكى داشتيم و مىبينيم كه پيروز شدهاى و غلبه يافتهاى اگر ما را كيفر كنى به سبب اين است كه خطا كاريم اما اگر ببخشايى كه تو محل بخشش هستى، نزد خدا و ما محبوبتر است.
امير المؤمنين (عليه السّلام) در جواب فرمود: از شما در گذشتم اما از فتنه بپرهيزيد كه از كشتار شديدتر و بدتر است و شما اولين مردمانى هستيد كه بيعت شكستيد و يكپارچگى اين امت را دريديد. پس از آن امير المؤمنين (عليه السّلام) نشست و مردم مىآمدند و با او بيعت مى‌كردند.[2]
[1]. دینوری، احمد بن داود، اخبار الطوال، ترجمه مهدوى دامغانى، محمود، ص 187 و 188.
[2]. مفید، محمد بن محمد، الجمل و النصرة لسيد العترة في حرب البصرة (نبرد جمل)، ترجمه: مهدوی دامغانی، محمود، ص 137.