عرفان در نهج البلاغه

سخنان بسیاری از حضرت علی (علیه السلام) در مباحث عرفانی نقل شده که بخشی از آن‌ها در نهج البلاغه گردآوری شده‌است، البته تذکر این نکته ضروری است که تفکیک مطالب عرفانی از سایر مباحث دینی اساساً چندان جایگاهی در مکتب اهل بیت (علیهم‌السلام) ندارد؛ چرا که این نوع عرفان همه جوانب ظاهر و باطن، شریعت و طریقت و حقیقت را شامل می‌شود. با این حال از باب رعایت دیدگاه مخاطب می‌توان کلمات معصومان (علیهم السلام) را دارای مراتب و درجاتی دانست که البته از این دیدگاه مباحث مربوط به معرفت الله و طریقه وصول به آن، که همان مباحث عرفانی است، از ویژگی خاصی برخوردار خواهد بود.

سراسر نهج البلاغه حاوی مواعظی است که بنیاد محبت دنیا را بر می‌اندازد و باعث حصول زهد، ورع و ترک عصیان خداوند می‌گردد که مقدمه واجب عرفان محسوب می‌شود و علاوه بر آن بسیاری از مطالب دقیق عرفانی در باب توحید، خداشناسی، علم معاد و قیامت و …، در نهج البلاغه ذکر شده است. از جمله خطبۀ اول نهج البلاغه در باب توحید برترین بیان عرفانی در این بحث است که فصل الخطاب در مباحث مربوط به توحید عرفانی محسوب می‌شود.[1]

[1]. سایت اسلام پدیا.