عدالت خداوند در روز جزا

پروردگار حکیم هر شخصی را با توجه به دانش و امکاناتی که در اختیار او قرار داده، مورد بازخواست قرار خواهد داد. بدیهی است، اگر دو نفر با شرایط کاملاً مساوی، یکی مسیر حق و دیگری مسیر باطل را در پیش گیرد، جایگاه آنان در مقام پاداش، برابر نخواهد بود. با این بیان، به طور طبیعی موقعیت اشخاصی که با داشتن آگاهی از حق، آن را انکار نمایند با افرادی که پیام حق به آنان نرسیده، و به همین دلیل، مذهب حق را انتخاب ننمودند، کاملاً متفاوت بوده و هر یک از آنان باید به گونه ای متفاوت از دیگری، پاسخ گوی کردار خویش باشند. با کمی دقت در آیات ذیل، روشن می شود که چنین برداشتی، برگرفته از تعالیم قرآن کریم است:

اول: “ما هیچ شخصی را عذاب نخواهیم نمود، مگر آنکه راهنما و رسولی از قبل برای او فرستاده باشیم”.[1]

دوم: “شخصی که بعد از واضح شدن حق، با پیامبر (ص) به ستیز برخیزد و راهی غیر از مسیر افراد با ایمان را انتخاب نماید، او را (در این دنیا) آزاد گذاشته، اما جهنم جایگاه او بوده و چه جای بدی را انتخاب نموده”!.[2]

سوم: “اشخاصی که بعد از واضح شدن حق، از آن روی برگرداندند، یقیناً شیطان، آنان را بدین کار واداشته و آنان را دچار آرزوهای دور و دراز نموده است”.[3]

چهارم: “و ما تکالیف اشخاص را جز به اندازۀ توانایی آنان در نظر نگرفته ایم و نزد ما کتابی گویا به حق است و یقیناً آنها مورد ظلم و ستم واقع نخواهند شد”.[4]

آیاتی از این دست بسیارند که نشانگر این اصل کلی اسلامی می باشند که تنها افرادی مورد بازخواست قرار می گیرند که حقیقت برای آنان آشکار شده و با این وجود، به مخالفت با آن بر می خیزند و بدیهی است که مجازات این گونه افراد، با عدالت الاهی منافاتی نخواهد داشت، به عقیدۀ ما، برخورد خداوند با  آن بخشی از پیروان غیر حق که به هر دلیل نتوانسته اند به حقیقت دست یابند، متفاوت با آن گروه افراد لجوج و معاند می باشد.

---

[1]. اسراء،  15، “و ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا”.

[2]. نساء، 115، “و من یشاقق الرسول من بعد ما تبین لهم الهدی …”.

[3]. محمد، 25.

[4]. مومنون، 62.