عبودیت و بندگی حضرت عباس (علیه السّلام)

در میان صفات و کمالاتی که یک انسان می‌تواند به‌آن‌ها دست پیدا نماید، عبودیت و بندگی خدا حتی از رسالت و امامت و امثال آن هم بالاتر است. برای همین در نماز، قبل از شهادت به رسالت، شهادت به عبودیت پیامبر (صلی الله علیه و اله) داده می‌شود؛ یعنی گفته می‌شود: «أشهد أن محمدا «عبده» و رسوله»؛ «شهادت می‌دهم که محمد (صلی الله علیه و آٔله) «بنده» و فرستاده خدا است». در واقع آن‌حضرت قبل از این که رسول باشد، اظهار عبودیت و بندگی در پیشگاه پروردگار عالم می‌کند. اساسا این عبودیت بوده که وی را به مقام رسالت رسانده؛ چنانچه همین مقام عبودیت و بندگی بوده که او را به معراج و آسمان برده است. خداوند در همین رابطه در قرآن کریم می‌فرماید: «سُبْحانَ الَّذي أَسْری بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ …» [1]؛ «پاک و منزه است آن خدایی که بنده خود را شبانه از مسجد الحرام سیر داد …».

علماء علم اخلاق آخرین مرحله تزکیه نفس را مقام عبودیت می‌دانند؛ لذا کسی که شروع به تزکیه نفس می‌کند، حاصل و نتیجه تزکیه نفسش این است که عبد خدا و مطیع امام زمانش می‌شود.

امام خمینی در مورد مقام عبودیت می‌گوید: «كدام شخصیت مى‏تواند ادعا كند كه عبدِ اللَّه است و از همه عبودیت‌ها بریده است؟ جز انبیاى عظام و اولیاى معظم …». حال اگر فقط انبیاء عظام و اولیای معظم می‌توانند ادعای عبودیت نمایند، چگونه خواهد بود حال و مقام كسی كه همان انبیا و اولیای معظم برای او مقام عبودیت و بندگی را ادعا كنند؟![2]

بعد از این توضیح و آن‌چه که امامان معصوم (علیهم السلام) در شأن حضرت عباس (علیه السلام) گفته‌اند، باید گفت: آن‌چه عباس بن علی (علیهما السلام) را به این درجه از بزرگی رسانده است، عبودیت و بندگی خدا و اطاعت محض از خدا و رسول و استمرار این اطاعت تا آخرین لحظات عمر، از امام عصر خویش بوده است.

امام صادق (علیه السلام) هنگامی‌که به‌زیارت قبر عموی خود حضرت عباس (علیه السلام) رفت، در زیارت‌نامه‌ای که در برابر ایشان انشاء فرمود: این گونه بیان کرد: «السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِيعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْن ‏…»؛ «سلام بر شما ای بنده شایسته‌ای که مطیع خدا، رسول، امیرالمؤمنین، حسن و حسین علیهم السلام بودی …».[3]

این بیان مبارک امام معصوم، بهترین دلیل بر عبودیت و بندگی خالصانه و اطاعت محض از خدا، رسول خدا و حجت خدا از طرف حضرت عباس می‌باشد.

در برخی از منابع آمده که اثر سجده در پیشانی آن‌حضرت نمودار بود.[4]

[1]. اسرا، 1.

[2]. امام خمینی، سید روح الله، صحیفه امام، ج 14، ص 347.

[3]. ابن قولويه قمی، جعفر بن محمد، كامل الزيارات‏، محقق / مصحح: امينى، عبد الحسين‏، ص 257؛ مفيد، محمد بن محمد، كتاب المزار – مناسك المزار (مفيد)، محقق / مصحح: ابطحى، محمد باقر، ص 123.

[4]. ابو الفرج اصفهانى، على بن الحسين، مقاتل الطالبيين، تحقيق: صقر، سيد احمد، ص 118.‏