عاملان اصلی واقعه جمل (ناکثین)

حضرت علی (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نقل می کند که حضرت فرمود: «در آینده ای نزدیک تو با سه گروه؛ ناکثین، قاسطین و مارقین، جنگ خواهی کرد …».[1]

عاملان اصلی جنگ جمل؛ همان گروه اول در روایت پیامبر؛ یعنی ناکثین می باشند. «ناکِث» از مادّه «نَکث» به معناى بیعت شکستن و برهم زدن پیمان است.[2]

بعد از مرگ عثمان مردم سوی حضرت علی (علیه السلام) آمده و از ایشان خواستند تا خلافت را بپذیرد سپس با ایشان بیعت کردند. اما بعد از آنکه دریافتند نمی توانند از دستگاه خلافت آن حضرت بیش از حد معمول خود سهمی ببرند بیعت خود را شکستند و علیه ایشان موضع گرفتند. تحریک کنندگان اصلی جنگ جمل همین افرادی چون طلحه و زبیر بودند که بیعت خود را شکستند و مردم را بر علیه رهبر خود شوراندند، از این رو می توان عاملان اصلی واقعه جمل را ناکثین معرفی کرد؛ آنان که عهد خود را شکستند و به جای همراهی و یاری امام خود در آن زمان حساس به دشمنی با ایشان روی آوردند.

در مورد عاملان اصلی واقعه جنگ جمل، امیرالمؤمنین حضرت علی (علیه السلام) مى فرماید: «… طلحه و زبیر همسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را به همراه خود مى كشیدند؛ چونان كنیزى را كه به بازار برده فروشان مى برند».^[3] از این سخن به خوبى مى شود دریافت که عامل انسانى مهم جنگ جمل، كسى جز طلحه و زبیر نبوده و عایشه در این بین بیشتر مورد سوء استفاده قرار گرفته است.

[1]. ابن بابویه، محمد بن على، الخصال‏، محقق / مصحح: غفارى، على اکبر، ج 2، ص 573 و 574.

[2]. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، واژه نکث.

[3]. سید رضی، نهج البلاغة، دشتی،‌ محمد، نهج البلاغة، ص 247، خطبه 172.