طبقه سى و يكم‏ فیلسوفان مسلمان

طبقه سى و يكم‏

1. ميرزا هاشم اشكورى رشتى: او از اساتيد مسلّم فلسفه و عرفان زمان خود بود، و شاگردان بسيارى از حوزه پر بركتش برخاسته‏اند. وی مصباح الانس فنّارى را حاشيه كرد. حكيم اشكورى از شاگردان حكيم قمشه‏اى، آقاعلى مدرس و ميرزاى جلوه بوده است. وى در سال 1332 ق درگذشت.

2. ميرزا حسن كرمانشاهى. او از معاصرین اشكورى و شاگرد سه استاد مسلّم فوق الذكر بود. او شاگردان بسيار تربيت كرد و از اركان انتقال فلسفه به طبقات متأخرتر است. وى در سال 1336 ق درگذشت.

3. ميرزا شهاب الدين نيريزى شيرازى: وی شاگرد حكيم قمشه‏اى و ميرزاى جلوه بود و در فقه و اصول نيز مهارت داشت. او در عرفان نظرى محيى الدينى يد طولا داشت. حكيم نيريزى مدرسه صدر تهران را محل اقامت قرار داد و به كار تحقيق، تدريس و تربيت شاگرد پرداخت، وی رساله‏اى در «حقيقت وجود» نگاشت.

4. ميرزا عباس شيرازى دارابى، معروف به حكيم عباس: او از اساتيد مسلّم فلسفه در استان فارس بود. وی از شاگردان حكيم سبزوارى بود. اسفار را به خط خود نوشت، و بر آن حاشیه زد. همچنین دعاى كميل و قصيده معروف ميرفندرسكى را شرح كرد. او در سال 1300 ق وفات کرد.

5. جهانگيرخان قشقايى: در بزرگسالی عشق تحصيل به سرش افتاد و بدنبال فراگیری علم رفت تا آن‌جا كه استاد مسلّم فلسفه در اصفهان گرديد. قشقایی علاوه بر مقام علمى و فلسفى، در متانت و وقار و انضباط اخلاقى و تقوا نمونه بود. جهانگیرخان شاگرد آقامحمدرضا قمشه‏اى بود و در ابتداى تحصيل حوزه، درس ميرزا عبد الجواد حكيم خراسانى و ملا اسماعيل اصفهانى دربكوشكى را درک كرد. جهانگيرخان در سال 1243 ق در دهاقان اصفهان متولد شد و در سال 1328 ق در اصفهان درگذشت، و او را در تخت فولاد اصفهان به‌خاک سپردند.

6. آخوند ملامحمد كاشى: فقيه، حكيم، عارف امامی و مدرس بزرگ فلسفه صدرالمتألهين در اصفهان. وی از معاصران جهانگيرخان قشقایی، و شاگرد آقامحمدرضا قمشه‏اى بود. در مدرسه صدر اصفهان مى‏زيست و همانند جهانگيرخان تا پايان عمر مجرد بود. بسيارى از اكابر و از آن جمله مرجع بزرگ مرحوم آقاى حاج‏ آقاحسين بروجردى و مرحوم آقاى حاج آقارحيم ارباب و … از شاگردان او هستند. آخوند كاشى در سال 1332 ق در اصفهان درگذشت و در تخت فولاد نزديک قبر جهانگيرخان دفن شد.[1]

7. آقا ميرزا محمد باقر اصطهباناتى: وى از شاگردان آقاعلى حكيم، حكيم قمشه‏اى و ميرزاى جلوه بود. از جمله شاگردان وی حاج شيخ محمدحسين اصفهانى غروى و مرحوم حاج شيخ غلامرضا يزدى بودند که علوم عقلي را از محضر او استفاده كردند. وی در جريان مشروطيت در سال 1326 ق در اصطهبانات به قتل رسيد.

8. حاج شيخ عبد النبى نورى: وی جامع معقول و منقول بود. او در منقول شاگرد مرحوم ميرزاى شيرازى بزرگ و در معقول شاگرد آقاعلى مدرس و احتمالًا شاگرد قمشه‏اى و جلوه بود. وى در سال 1344 ق درگذشت و در جوار حضرت عبد العظيم دفن شد. مرحوم آقاشيخ محمدتقى آملى فقيه و حكيم معاصر چهارده سال از محضر وی بهره گرفت.

10. حاج ميرزا حسين علوى سبزوارى: او در معقول شاگرد حاجى سبزوارى و در منقول شاگرد ميرزاى شيرازى بود. وی در سال 1268 ق متولد و در سال 1352 ق درگذشت.

11. شيخ غلامحسين شيخ الاسلام خراسانى: وى از شاگردان حاجى سبزوارى بود. مدت شش سال درس حاجى‌سبزواری را در سبزوار درک كرد و خود سال‌ها در مشهد مقدس مشعلدار علوم عقلى بود. مرحوم حاج شيخ عباسعلى خراسانى معروف به حاج فاضل از شاگردان او بود. وى در سال 1246 ق متولد و در سال 1319 ق درگذشت.

12. ميرزا محمد سروقدى مشهدى: وى از شاگردان حاجى سبزوارى و مدرسان علوم عقلى در مشهد بود.

13. ملا محمد هيدجى زنجانى: حكمت و فلسفه را از محضر ميرزاى جلوه استفاده كرد. وی در سال 1339 ق درگذشت.[2]