شرط چهارم وجوب امر به معروف و نهی از منكر

چهارمین شرط از شرائط وجوب امر به معروف و نهی از منكر، عدم وجود مفسده است و آن این است که، عمل به فریضه، باعث تحقق مفسده دیگری نشود. اگر آمر یا ناهی علم و یا گمان داشته باشد که در صورت اقدام به امر به معروف و نهی از منکر، ضرر و زیان جانی یا حیثیتی و آبرویی و همچنین آسیب مالی قابل توجه به خود شخص یا نزدیکان و دیگر مؤمنان وارد خواهد شد، وجوب فریضه ساقط می شود. حتی اگر این پیش بینی در حد علم و ظن هم نباشد؛ ولی در حدی است که عقلا احتمال ضرر می دهند، عمل به فریضه واجب نخواهد بود.[1] البته در مواردی که گفته شد، نه تنها عمل به فریضه واجب نمی شود، بلکه چون القای نفس در تهلکه (به خطر انداختن جان و مال) محسوب می شود، از حرمت شرعی نیز برخوردار خواهد شد (حرام است)؛ یعنی مکلّف نمی تواند با وجود احتمال (عقلایی) بروز ضرر نسبت به جان، حیثیت و یا اموال قابل توجه، باز به انجام فریضه اصرار نماید. بله، اگر توجه ضرر به مال خود شخص است و این ضرر در حدی نیست که او را دچار سختی و شدّت نماید، می تواند آسیب مالی را تحمل کرده و به انجام فریضه اقدام کند.[2]