شخصیت‌های مطرح در قیام توابین

مردم کوفه بعد از احساس سرشکستگی در عدم یاری امام حسین (علیه السلام)، نزد پنج تن از سران شیعه گرد آمدند. این پنج تن عبارت بودند از: سلیمان بن صرد خزاعی، مسیب بن نجبه فزاری، عبدالله بن سعد بن نفیل ازدی، عبدالله بن وال تیمی و رفاعة بن شداد بجلی…، همه در خانه سلیمان بن صرد گرد آمدند و عزم جزم کردند که انتقام خون حسین را از قاتلان او بگیرند.[1]

فرماندهى سپاه شام را كه به سى هزار تن مى رسيد عبيدالله بن زياد بر عهده داشت. اين نبرد سه روز به طول انجاميد و توّابين در اين چند روز با انگيزه فراوان و پايمردى زياد، با لشكر شام مى جنگيدند و گروهى زيادى از آنان را به قتل رساندند.

فرماندهى لشكر توّابين به عهده سليمان بن صرد بود و پس از شهادت وى، مسيّب بن نجبه و پس از كشته شدن او، عبدالله بن سعد بن نُفيل و پس از او، رفاعة بن شدّاد فرماندهى لشكر توّابين را بر عهده داشتند.

در اين نبرد سران انقلاب ـ به جز رفاعة بن شدّاد ـ همگى به شهادت رسيدند و رفاعه به همراه تعدادى از يارانش به كوفه بازگشتند و به هواداران مختار پيوستند كه بعدها همراه مختار در انتقام از قاتلان امام حسين(عليه السلام) و يارانش مشاركت جستند.[2]

[1]. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمه: پاینده، ابوالقاسم، ج ۴، ص ۴۲۶؛ ثقفی کوفی، ابو اسحاق ابراهیم بن محمد، الغارات و شرح حال اعلام آن، ترجمه: عطاردی، عزیز الله، ج ۲، ص ۷۷۵؛ ابن خلدون، ابو زید عبدالرحمن، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه: آیتی، عبد المحمد، ج ۲، ص ۴۲-۴۳؛ عسقلانی، ابن حجر، الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ۲، ص ۷۶.

[2]. برگرفته از كامل ابن اثير، ج 4، ص 158 – 186 (با تلخيص فراوان)؛ ر ك: ابومخنف، لوط بن یحیی، مقتل الحسين، ص 248 – 310؛ تاريخ طبرى، ج 4، ص 426 – 471؛ داودی، سعید/ رستم نژاد، مهدی(زیر نظر آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى)، عاشورا ريشه ‏ها، انگيزه‏ ها، رويدادها، پيامدها، امام على بن ابى طالب عليه السلام، ص 670‏‏.