شاگردان ابوحنیفه

در سال 120 قمری، وقتى كه استاد ابوحنیفه؛ حماد بن ابی‌سلیمان از دنیا رفت، وی به تقاضاى اهل مدرسه،در کوفه جانشینى وى را پذیرفت و در این مسند، به مدت 30 سال كامل، وظیفه بحث و تدریس و افتاء را به عهده گرفت و نتایج همین دوره از تدریس و افتاء بود كه اساس مذهب حنفى را تشكیل داد.

ابوحنیفه طى این 30 سال، در حدود هفت‌صد تا هشت‌صد شاگرد تربیت كرد كه در کشورهای مختلف منتشر شدند و مسندنشین درس و افتاء و مرجع دینى مردم قرار گرفتند. از شاگردان وى، 50 تن در عهد سلطنت عباسى به مسند قضا منصوب شدند.[1]

برخی از شاگردان وی عبارتند از:

1. شاگرد مشهورش؛ زفر بن هذیل.[2]
2. محمد بن حسن شیبانى فقیه.[3]
3. اسد بن عمرو بن عامر ابو المنذر بجلى كوفى.[4]
4. حسن بن زیاد لؤلؤى.[5]
5. ابو یوسف قاضى‏.[6]
6. اسد بن عمرو بجلى.[7]
7. عافیة بن یزید اودى‏.[8]
8. نضر بن محمد مروزى.[9]
9. محمد بن حسن‏.[10]
10. قاضى ابو یوسف.[11]
11. محمد بن الحسن بن فرقد شیبانى.[12]

[1]. حلبی، علی اصغر، تاريخ علم كلام در ايران و جهان، ص 179 و 180.

[2]. همان، ص 179.

[3]. ابن اثير، عز الدين على بن اثير، كامل تاريخ بزرگ اسلام و ايران، ترجمه: حالت، ابو القاسم و خلیلی، عباس، ج ‏16، ص 134.

[4]. همان، ص 138.

[5]. همان، ص 301.

[6]. ابن سعد، محمد بن سعد، طبقات، ترجمه: مهدوى دامغانى، محمود، ج ‏7، ص 340؛ حسینی تهرانی، سید محمد حسین، امام شناسى، ج ‏16-17، ص 438.

[7]. طبقات، ج ‏7، ص 341.

[8]. همان.

[9]. همان، ص 383.

[10]. همان، ص 346.

[11]. مستوفى قزوينى، حمدالله بن ابىبكر بن احمد، تاريخ گزيده، تحقيق: نوايى، عبدالحسين، ص 304.

[12]. نرشخى، أبو بكر محمد بن جعفر، تاريخ بخارا، ترجمه: أبو نصر أحمد بن محمد بن نصر القباوى، تلخيص: محمد بن زفر بن عمر، تحقيق: مدرس رضوى، محمد تقى، ص 260؛ مقدسى، محمد بن أحمد، أحسن التقاسيم فى معرفة الأقاليم، ترجمه: منزوى، علينقى، ج ‏1، ص 339.