سیر تطوّر پیاده روی اربعین

سیر تطوّر پیاده روی اربعین

علاقه و اشتیاق به مراسم معنوی اربعین حسینی در میان مراجع تقلید، استادان، طلاب و روحانیون حوزه علمیه نجف، از شور و حال بیشتری برخوردار است و اکثر استادان و حتی مراجع تقلید، از گذشته تاکنون در مراسم پیاده‌روی و زیارت اربعین شرکت می‌کنند. مرحوم محدث نوری مؤلف کتاب «مستدرک الوسایل»، مرحوم سید محسن امین عاملی مؤلف کتاب «اعیان الشیعه»، شیخ محمدحسین غروی اصفهانی و میرزای نائینی از عالمانی هستند که در این مراسم شرکت کرده‌اند.[1]

مراسم پیاده‌روی در عصر مرجعیت شیخ مرتضی انصاری نیز با شکوه تمام رواج داشت و پس از وی، کم کم به فراموشی سپرده شد و به آن اهتمام ورزیده نمی‌شد؛ به طوری که به طبقه فقرا و نیازمندان اختصاص یافت؛ اما بعدها محدث نامدار، میرزاحسین نوری، این مراسم را در میان مردم رونق بخشید. مرحوم شیخ آقابزرگ تهرانی که از نزدیک شاهد تلاش استادش بوده، می‌نویسد: استاد ما چون وضع را بدین منوال دید، به این شیوه خداپسندانه (پیاده‌روی) همت گماشت و به آن ملتزم گشت و در عید اضحی برای حمل اثاث و بار سفر، حیوان کرایه می‌کرد؛ ولی خود و یارانش پیاده راه می‌رفتند و او به دلیل ضعف مزاج، نمی‌توانست همان‌طور که رسم بود مسافت بین نجف ـ کربلا را با گذراندن یک شب طی کند؛ بنابراین، سه شب در راه بودند و بر اثر این اقدام، در سال‌های بعد، رغبت مردم و صالحان به این موضوع بیشتر شد و دیگر عار محسوب نمی‌شد؛ به طوری که در برخی سال‌ها، تعداد چادرها و خیمه‌های راه‌پیمایان، به سی عدد می‌رسید و هر چادر به بیست تا سی نفر تعلق داشت و به این ترتیب، این سنت حسنه، دوباره مرسوم شد و رونق گرفت.[2]

علامه سید محسن امین صاحب «اعیان الشیعه» در این باره می‌نویسد:

به مدت ده سال و نیم که در نجف بودم، زیارت‌های مخصوص عاشورا، عید قربان، غدیر، عرفه و اربعین را همواره انجام می‌دادم؛ مگر اندکی. پیش از سفر، نزد طلبکاران در بازار می‌رفتم و از آن‌ها حلالیت می‌طلبیدم و به پیاده‌روی در زیارت، علاقه داشتم. نخست برایم سخت بود و بعد با تجربه دریافتم که آسان است. در این سفر، جمعی از طلاب جبل عامل و نجف و دیگران به من ملحق می‌شدند و از من پیروی می‌کردند. من بارها پیاده به زیارت کربلا و امام حسین (علیه السلام) رفتم.[3]

مرحوم آیت الله ملکوتی یکی استادان برجسته حوزه علمیه نجف می‌گوید:

من نیز چند بار توفیق یافتم که در این مراسم بسیار معنوی، شرکت کنم و اغلب به همراه شاگردان مشرف می‌شدم. مسیر بین نجف و کربلا که حدود دوازده فرسخ است، معمولاً در مدت دو یا سه روز طی می‌شد. بعضی‌ها مثل آقای شیخ هادی زابلی که پیش من درس می‌خواند، سلیقه خاصی داشت و این مسافت را یک روزه می‌رفت و یک روزه هم برمی‌گشت و بعضی‌ها نیز پس از پایان مراسم، از کربلا به کاظمین و سامراء مشرف می‌شدند و بعضی هم مستقیم به نجف بازمی گشتند.[4]

[1]. محدثی، جواد، فرهنگ زیارت، ص 250.

[2]. تهرانی، آقابزرگ، نقباء البشر، ج 1، ص 349؛ مختاری، رضا، سیمای فرزانگان، ص 193.

[3]. امین، سیدمحسن، اعیان الشیعه، ج 10، ص 359.

[4]. مرکز اسناد انقلاب اسلامی، خاطرات آیت الله ملکوتی، ص 174.