زیارت عاشورا و علی اکبر (علیه السلام)

یکی از موضوعاتی که برای برخی حل نشده این است که مراد از علی بن الحسین، در فراز «السلام علی الحسین و علی ابن الحسین» در زیارت عاشورا چه کسی است؟ آیا منظور حضرت علی اکبر است و یا امام سجاد (علیهما السّلام).

اگرچه از زیارت‌نامه‌ها، دعای توسل، صلوات بر حجج طاهره، روایات و رجز نامه‌ای که از امام زین العابدین و علی اکبر (علیهما السلام)، به‌دست آمده، استفاده می‌شود که علی بن الحسین نام مشترکی برای آن دو حضرت بوده است، امّا از شأن زمانی و مکانی زیارت عاشورا، که اشاره به روز عاشورا و سرزمین کربلا  و کشته شدگان در آن روز دارد، و همین‌طور از زیارت عاشورای غیر معروفه، زیارت وارث و زیارت مطلقه امام حسین (علیه السلام) که لقب شهید، پس از علی ابن الحسین دارد، می‌شود اطمینان حاصل کرد که مراد از علی ابن الحسین، در السلام علی الحسین و علی ابن الحسین، همان علی اکبر است که در روز عاشورا در سرزمین کربلا به شهادت رسیده است.

البته توجه به نکات ذیل می‌تواند مطلب را روشن‌تر نماید:

الف) در روایات، زیارت‌نامه‌ها، صلوات بر حجج طاهره (علیهم السلام)، دعای توسل به ائمه (علیهم السلام) از امام زین العابدین (علیه السلام) با نام علی بن الحسین یاد شده است مثلا: السلام علی علیّ بن الحسین، (زیارت امام حسین در روز عرفه)؛ اللهم صلّ علی علیّ بن الحسین (صلوات بر حجج طاهره)؛ السلام علیک یا مولای یا ابا محمد علی بن الحسین (زیارت جامعه)؛ یا اباالحسن یا علی بن الحسین (دعای توسل به ائمه (علیهم السلام)).

ب) در زیارت‌نامه‌ها و رجز نامه‌ای که از حضرت علی اکبر (علیه السلام) به‌دست آمده، از آن حضرت این‌گونه یاد شده است: السلام علی علیّ بن الحسین الشهید (زیارت وارث)؛ السلام علی علیّ بن الحسین الشهید (زیارت عاشورای غیر معروفه)؛ السلام علیک یابن الحسین الشهید (زیارت مطلقه امام حسین)[1] و در رجز نامۀ آن حضرت آمده است:

انا علیّ بن الحسین بن علی                                    نحن و بیت الله اولی بالنبی.[2]

ج) اگرچه «علی بن الحسین» در زیارت‌نامه‌ها، توسلات، صلوات، رجز نامه و روایات، نام مشترکی برای امام زین العابدین و علی اکبر (علیهما السلام) است، امّا به دلایل زیر مراد از علی بن الحسین در زیارت عاشورا، علی اکبر است:

1. همان‌گونه که ملاحظه شد، در زیارت عاشورای غیر معروفه و زیارت وارث و زیارت مطلقه امام حسین (علیه السلام)، پس از علی ابن الحسین لقب شهید آمده است، و این لقب برای امام زین العابدین (علیه السلام) در زیارت نامه‌ها و توسّلات و … نیامده است.

3. اين زيارت اختصاص به کشتگان دارد؛ لذا کسی احتمال نداده است كه على بن الحسين مذكور در اين زيارت، امام زین العابدین (عليه السّلام) باشد و قرینۀ بر این مدعا عبارت جابر بن عبد اللّه انصاری در زيارت اربعين است كه  خطاب به اصحاب امام حسین (علیه السلام) گفته است: «السلام على الارواح المنيخة بقبر أبي عبد اللّه»؛[3] لذا با این دو دلیل می‌توان اطمینان حاصل کرد که مراد از علی بن الحسین، همان «علی اکبر» شهید در کربلا باشد.