زن همسنگ با مرد

همان طور که مرد در بعضی از خصوصیات و توانایی ها، برجسته تر از زن است، زن نیز در برخی از صفات قوی تر از مرد است. پس هیچ کدام به صورت مطلق  قوی یا ضعیف نیستند؛ زیرا همان گونه که پدر (مسئول نفقه) بودن مرد اقتضاء می کند که دارای نیروی بدنی بیشتری نسبت به زن باشد، همچنین مادر (مسئول رشد و تربیت طفل) بودن زن اقتضاء می کند که دارای عاطفه بیشتری نسبت به مرد باشد و این همان عدل است که جای گرفتن هر چیز در جای خود است.

اگر کسی خواست بین زن و مرد داوری کند، خواهد دید که زن آگاه به معارف شهادت و ایثار و نثار توان آن را دارد که در نقش مادری مهربان، فرزندش را تشویق به جهاد کند و در بدرقه او هنگام عزیمت، عقل طریف‏[1] خود را در جامه هنر ظریف ارائه دهد. یا هنگام استقبال فرزند نستوه خود که از میدان رزم، پیروزمندانه برگشت، اندیشه وزین عقلی خود را در لباس زیبای شوق و انتظار نشان دهد. چنان که مردان هنرمند توان مقابله آن را دارند که هنرهای ظریف را در جامه عقل طریف حکایت کنند، خلاصه آن که زن باید طرایف حکمت را در ظرایف هنر ارائه دهد و مرد باید ظرایف هنر را در طرایف حکمت جلوه گر کند؛ یعنی جلال زن در جمال او نهفته است و جمال مرد در جلال او تجلّی می یابد و این توزیع کار نه نکوهشی برای زن است و نه ستایشی برای مرد، بلکه رهنمود و دستور عمل هر یک از آنها است تا هر کس به کار خاص خویش مأمور باشد و در صورت امتثال دستور مخصوص خود، درخور ستایش گردد و در صورت تمرّد از آن، مستحق نکوهش شود. پس تفاوت زن و مرد در نحوه ارائه اندیشه های درست ظهور می نماید و گرنه زن نیز چون مرد شایستگی فراگیری علوم و معارف را داشته و بایسته تقدیر و ثنا است.[2]