زندگی نامه اسماعیل ذبیح الله (علیه السلام)

حضرت اسماعیل (علیه السلام)؛ فرزند بزرگ حضرت ابراهیم (علیه السلام)،[1] جدّ اعلاى پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله)، از پیامبران الهى و ملقّب به ذبیح اللّه است.[2] جدّ نهم اسماعیل؛ نوح (علیه السلام)[3] و مادر او؛ هاجر نام داشت. هاجر بانویى مصرى[4] و کنیز ساره؛ همسر دیگر ابراهیم (علیه السلام) بود. چون ساره نازا بود، هاجر را به همسرى ابراهیم در آورد تا از او داراى فرزند شود.[5] ابراهیم، هنگام ولادت اسماعیل بنا بر نقل های مختلف ۸۶‌، ۸۷‌، ۹۰، ۹۹ یا ۱۱۷ سال داشت.[6] برخى اسماعیل را نیاى همه عرب دانسته اند؛[7] ولى مشهور نسب شناسان او را پدر عرب حجاز مى دانند که به آنها عرب «مُسْتَعْرِبَه»[8] گفته مى شود؛ زیرا عرب «عاربه» که عمالقه و جُرْهُم از آنان بودند، پیش از اسماعیل مى زیستند.[9] اسماعیل ابتدا با دخترى از جُرْهُم ازدواج کرد و پس از مدتى وى را که رفتاری ناپسند داشت، به سفارش ابراهیم (علیه السلام)، طلاق داد. سپس دختر مضاضِ جُرهُمى را به ازدواج خود درآورد و از او داراى ۱۲ یا ۱۳ پسر شد.[10] در مورد مدت عمر ایشان بین مورخان اختلاف وجود دارد. برخی عمر او را صد و سی،[11] بعضی دیگر، صد و سی و هفت[12] سال ذکر كرده اند. مدفن او در حجر اسماعیل، کنار خانه کعبه، در مسجد الحرام و شهر مکه در کشور عربستان است.[13]

[1]. ابن حزم اندلسی، علی‌ بن ‌احمد، جمهرة أنساب العرب‏، تحقيق: لجنة من العلماء، ص 7؛ ابن كثير، اسماعيل بن عمر، البدایة و النهایه، ج ‌۱، ص 193.

[2]. علم الهدى، على بن حسين،‏ أمالي المرتضى‏ (امالی سید مرتضی)، محقق / مصحح: ابراهيم، محمد ابوالفضل‏، ج 1، ص 275.

[3]. ابن هشام‏، عبد الملک، السيرة النبوية، تحقيق: السقا، مصطفى و الأبيارى، ابراهيم، و شلبى، عبدالحفيظ، ج ‌۱، ص 4.

[4]. همان؛ ابن الفقيه، احمد بن محمد، ‏كتاب البلدان، تحقيق: الهادى، يوسف، ص 116، عالم الكتب، چاپ اول، بيروت، 1416 ق / 1996 م. اصلاح شد.

[5]. يعقوبى، احمد بن أبى يعقوب، تاريخ اليعقوبى‏، ج ‌۱، ص ‌۲۵.

[6]. همان؛ مسعودی، على بن الحسين، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقيق: داغر، اسعد، ج 1، ص 57. اصلاح شد.

[7]. السيرة النبوية، ج ‌۱، ص 7.

[8]. عرب بر دو قسم است: عرب عاربه و عرب مستعربه. عرب عاربه به معنای عرب خالص و عرب مستعربه، عرب غير خالص هستند. عرب مستعربه، عرب هايی هستند که به زبان حضرت اسماعيل (علیه السلام) سخن گفته اند. در صحاح اللغه آمده اولين کسی که به زبان عربی سخن گفت؛ «يعرب بن قحطان» است و ريشه همه قبايل عربی يمن همين شخص است و همين قبايل يمنی را عرب عاربه می گويند. همچنین آمده که اولين کسی که خداوند، زبان او را به زبان عربی به سخن آورد، لسان العرب می گوید: حضرت اسماعيل (علیه السلام) در ميان عرب عاربه نشو و نما يافت و به زبان آنان سخن گفت و اسماعيل پدر و ريشه عرب مستعربه است. لسان العرب، ماده عرب؛ صحاح اللغه جوهري، ماده عرب؛ صحاح اللغه، ماده عرب.

[9]. ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، ديوان المبتدأ و الخبر فى تاريخ العرب و البربر و من عاصرهم من ذوى الشأن الأكبر (تاريخ ابن ‏خلدون)، ‏تحقيق: شحادة، خليل، ج 2، ص 18.‏

[10]. تاريخ يعقوبى‏، ج ‌۱، ص ‌222.

[11]. همان.

[12]. طبرى‏، محمد بن جرير، تاريخ طبری، تحقيق: ابراهيم ، محمد أبو الفضل، ج 1، ص 314.

[13]. مروج الذهب‏ و معادن الجوهر، ج 2، ص 21.