زمان قیام یمانی

بدون تردید، برای قیام یمانی سال دقیق و مشخصی را نمی‌توان تعیین کرد؛ چرا که به دلیل پیوستگی این حادثه با ظهور امام مهدی (عليه‌ السلام)، تعیین زمان برای قیام یمانی، به تعیین وقت برای ظهور امام مهدی (عليه ‌السلام) خواهد انجامید. اما زمان این خروج را از برخی جهات به صورت مجمل می‌توان بیان کرد.

با توجه به همزمانی قیام یمانی با خروج سفیانی که در برخی از روایات تصریح شده سفیانی در سال ظهور امام عصر (علیه السلام)، از منطقه شام، خروج خواهد کرد، می‌توان محدوده زمانی قیام یمانی را مشخص نمود. در روایتی از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است: «… سفیانی و قائم هر دو در یک سال نمایان می‌شوند …».[1]

روایات متعددی نیز، ماه رجب سال ظهور را، زمان آغاز حرکت ضدّ ارزشی سفیانی نام برده‌اند.

امام صادق (عليه‌ السلام) در حدیث معتبری فرموده‌اند: «… خروج سفیانی از نشانه‌های حتمی و قطعی است و در ماه رجب روی خواهد داد …».[2]

آن حضرت در روایت دیگری فرموده‌اند: «… سفیانی به یقین قیام خواهد کرد و قیامش جز در ماه رجب نخواهد بود …».[3]

در روایات دیگری نیز آمده است که امام باقر (عليه‌ السلام) فرموده‌اند: «… قیام فیانی، خراسانی و یمانی، در یک سال، یک ماه و یک روز خواهد بود که هدایت یافته ترین پرچم، پرچم یمانی است زیرا که به حق دعوت می کند».[4]

امام صادق (علیه السلام) در روایتی به هم پیوستگی و مسابقه بین یمانی با سفیانی، همچون دو اسب مسابقه که در حال سبقت از یکدیگر هستند، اشاره فرموده‌اند: «یمانی و سفیانی مانند دو اسب مسابقه هستند».[5]

حال سوالی که مطرح خواهد شد، این است که آیا معنای خروج همزمان، به معنای قیام یمانی و خراسانی در ماه رجب خواهد بود؟ به عبارت دیگر آیا یمانی و خراسانی، نیز مانند سفیانی در ماه رجب خروج خواهند کرد و یا همزمانی خروج، معنا و مفهوم دیگری دارد؟

در جواب به اجمال می توان گفت: خروج سفیانی به تصریح احادیث، در ماه رجب خواهد بود، لکن خروج همزمان یمانی، خراسانی با سفیانی، الزاما ماه رجب نیست و از روی تسامح و در اثر غفلت، از سوی برخی از محققین، به خروج هر سه جریان در ماه رجب، خروج همزمان، اطلاق شده است. درحالی‌که بیان روایات به دو گونه است:

الف. در دسته‌ای از احادیث مختص سفیانی، به خروج سفیانی و بدون اشاره به یمانی و خراسانی، اشاره شده است که قطعا در ماه رجب خواهد بود.

ب. اما در دسته‌ای دیگر از احادیث به خروج همزمان یمانی و خراسانی با سفیانی ذکر شده است و بدون اشاره به ماه رجب، فقط تصریح شده است، این سه نفر، در یک سال و یک ماه و یک روز، همزمان خروج خواهند کرد. به عبارت دیگر، سفیانی در ماه رجب سال ظهور، از «درعا» مرز بین سوریه و اردن، از وادی یابس، خروج خواهد کرد و سلسله حوادثی نیز رخ خواهد داد. اما هنگام خروج و حمله سفیانی به عراق، یمانی و خراسانی نیز همزمان، بر علیه سفیانی، خروج خواهند کرد. بنابراین، معنای همزمانی خروج بدین سان تفسیر می‌شود.

در مجموعه روایاتِ نشانه‌های ظهور، سه روایت وجود دارد که به خروج همزمان یمانی و خراسانی با سفیانی، در یک سال و یک ماه و یک روز، تصریح شده است.

در روایتی امام باقر (علیه السلام) فرموده‌اند: «… خروج سفیانی و یمانی و خراسانی در یک سال و یک ماه و یک روز است …».[6]

همچنین از امام صادق (علیه السلام) چنین روایت شده است: «… خروج «سفیانی» و قیام یمانی با پرچم‌های سفید از یمن در یک روز و یک ماه و یک سال خواهد بود …».[7]

آن حضرت در روایت دیگری فرموده‌اند: «… خروج سه نفر؛ خراسانی، سفیانی و یمانی در یک سال و یک ماه و یک روز است …».[8]

نتیجه این‌که از مجموعه روایات یاد شده، هم‌زمانی قیام یمانی و خراسانی با سفیانی ثابت می‌شود.[9]

[1]. نعمانى، ابو عبدالله محمد بن ابراهیم، الغیبة، ترجمه: غفارى، عی اکبر، ص 267‏.

[2]. صدوق، محمد بن على، ‏كمال الدين و تمام النعمة، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، ج 2، ص 650.

[3]. الغیبة، ص 302.

[4]. مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج 2، ص 375.‏

[5]. الغیبة، ص 305.

[6]. همان، ص 255.

[7]. میرلوحی موسوی، سید محمد، كفاية المهتدي في معرفة المهدي (علیه السلام)، ص 647.

[8]. مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، محقق / مصحح: مؤسسة آل البيت (عليهم السلام)‏، ج 2، ص 375.

[9]. با بهره گیری از سایت رجا نیوز.