روایات اهل سنت در باره تقیه

روایات متعددی در کتب اهل سنت پیرامون تقیه، جواز و مشروعیت آن وجود دارد. نقل این روایات و تأیید آنها از جانب علمای اهل سنت، بیانگر این است که علاوه بر شیعه، اهل سنت نیز این قاعده عقلایی پذیرفته و در موارد متعددی به آن عمل می کنند. در این گفتار کوتاه به تعدادی از روایاتی که از طریق اهل سنت نقل شده، اشاره می شود.

1. از ابوذر غفاری روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) فرمود: «خداوند کسانی که از امت من در مواردی اشتباه و فراموش كنند و نیز آن چه که به آن وادار (اجبار و اکراه) شوند، مورد عفو و گذشت قرار داده است».[1]

بر اساس این روایات، شخصی كه مجبور به انجام كاری شود، معذور است و خداوند از خطای او خواهد گذشت. در تقیه نیز انسان مجبور است كه عقیده خود را مخفی و یا خلاف آن را اظهار نماید؛ پس معذور است. البته ناگفته نماند اینها غیر از مستثنیات تقیه در نظر اهل سنت است.

2. ابن أبی شیبه‌، استاد بخاری در کتاب «المصنف» به نقل از محمد حنفیه فرزند امیر المؤمنین (علیه السلام) نقل می‌کند: «از محمد بن حنفیه شنیدم که می‌گفت: کسی که تقیه ندارد ایمان ندارد».[2]
3. سیوطی نیز همین روایت را از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل نموده است.[3]
4. عایشه می گوید: به پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله) عرض کردم: یا رسول الله آیا حجر اسماعیل (علیه السلام) جزء بیت الله الحرام است؟ فرمود: بله. عرض کردم: آیا بر خلاف این قواعد ابراهیم (علیه السلام) عمل شده است؟ فرمود: بله. گفتم: چرا درِ خانه كعبه حدود یك متر بالا است؟ فرمود: آیا نمی‌بینی قوم تو (عایشه) وقتی كعبه را بنا كردند، بنایی را که حضرت ابراهیم (علیه السلام) ایجاد کرده بود، كوتاه گذاشتند و برخلاف آن كعبه را بنا كردند. عرض کردم: آیا نمی‌خواهید خانه خدا را به همان شکل و اسلوبی كه حضرت ابراهیم (علیه السلام) بنا كرده بود، برگردانید؟ فرمود: اگر نبود كه قوم تو تازه از كفر بیرون آمده‌اند، انجام می‌دادم».[4]

معنای این سخن این است که اگر من كعبه را به همان حالت زمان حضرت ابراهیم (علیه السلام) برگردانم، قوم تو چون تازه از كفر به اسلام آمده‌اند، دوباره به كفر برمی‌گردند و تحمل چنین کاری را ندارند. نتیجه اینکه پیامبر در این زمینه تقیه می کردند.

[1]. ابن ماجة، محمد بن يزيد، سنن ابن ماجه تحقيق: عبد الباقي، محمد فؤاد، ج 1، ص 659.

[2]. إبن أبي شيبة، عبد الله بن محمد، الكتاب المصنف في الأحاديث والآثار، ج 6، ص 474.

[3]. سيوطي، عبد الرحمن بن أبي بكر، جامع الاحاديث (الجامع الصغير و زوائده و الجامع الكبير)، محقق: أحمد صقر، عباس و عبد الجواد، أحمد، ج 8، ص 281 ؛ سایت جامع پرتال سنت.

[4]. بخاري، محمد بن إسماعيل، صحيح البخاري (الجامع المسند الصحيح المختصر من أمور رسول الله (صلی الله علیه و آله) و سننه و أيامه)، محقق: الناصر، محمد زهير، ج 2، ص 146؛ نرم افزار المکتبه الشامله.