رقص

تعریف رقص

رقص حرکات موزونی است که به منظور لهو و لعب انجام می شود.[1]

 و هم چنین برخی گفته اند: هر عملی که عرفاً بدان رقص بگویند.

حرمت رقص در احادیث

درباره « حرمت رقص» ممکن است به دو گونه احادیث استناد گردد:

1. دسته ای از آنها به صورت عام، مربوط به نهی از هرگونه لهو و لعب و لغو است، که رقص هم از مصادیق آنها به شمار می رود، مانند حدیث امام صادق(ع) که فرمود: «زمانی که آدم(ع) از دنیا رفت، ابلیس و قابیل زبان به شماتت او گشودند و (در مرگ او شادمانی کرده) و به ساز و آواز پرداختند، پس هر کس که روی زمین به این گونه، لذت جوید به آن دو اقتدا کرده است.»[2]

و یا حدیثی که از امیر المؤمنین علی(ع) نقل شده است که فرمود: «عاقل نیست کسی که در پی لعب باشد و دائم با لهو و طرب خو د را مشغول سازد».[3]

2. دسته ای از روایات که صریحاً از رقص نهی کرده اند؛ به عنوان نمونه به دو مورد اشاره می کنیم.

الف. از امام صادق (ع) نقل شده که پیامبر(ص) فرمود: «نهی می کنم شما را از رقص و مزمار و بربط و طبل».[4]

ب. از رسول خدا نیز نقل شده که نهی کرد از ضرب و رقص و هر گونه لهو و لعب، و از حاضر شدن در چنین مجالسی و استماع آن… .[5]

البته بحث از اعتبار سند و تبیین مفاد و دلالت این روایات، هریک بحث کارشناسی و فقهی مخصوص به خود را می طلبد که در جای خود باید طرح گردد.[6]

شرکت در مجالس رقص

(درحال تکمیل است)

رقص در عروسی

(درحال تکمیل است)

رقص زن و شوهر برای همدیگر

(درحال تکمیل است)

رقص زن برای زن

مسلماً رقص زن برای مردان حرام است،[7] اما دربارۀ رقص زن برای زنان در میهمانی ها یا عروسی هایی که در آن مردان نمی توانند رفت و آمد کنند، نظر مراجع معظم تقلید به این شرح است:

آيات عظام بهجت، فاضل، نورى، وحيد خراسانی و سيستانى: بنابر احتياط واجب جايز نيست_.^[8]

آيات عظام تبريزى، خامنه‏اى، امام خمينى: اگر باعث تحريك شهوت يا ارتكاب گناه و يا ترتب مفسده نشود، اشكال ندارد (ولى براى مؤمن سزاوار آن است كه از لهو اجتناب نمايد).^[9]

آيت الله صافى، آيت الله مكارم: رقص زن براى زن حرام است.^[10]

رقص داماد در میان زنان نامحرم

(درحال تکمیل است)

رقصیدن عروس و داماد و دادن پول شاد باش به آنان

نظر برخی از مراجع تقلید درباره پولی که هنگام رقصيدن عروس و داماد، مهمانان به عنوان شاد باش، به صورت نقدي به آنها مي دهند، این گونه است:

دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

اگر در مقابل رقص حرام باشد، دريافت آن جايز نيست.

دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

هدیه است و فی نفسه اشکال ندارد

دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

دادن و گرفتن این پول ها جایز نیست و هم چنین توجه داشته باشید تنها رقص زن براى شوهرش جایز است، و بقیّه اشکال دارد. البتّه منظور رقص لهوى است، نه هرگونه حرکات منظّم و موزون.

حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته):

این پول نوعی هدیه به عروس و داماد است. خود پول حلال است و گرفتن آن بلامانع است.

رقص بدون تاثیر

(درحال تکمیل است)

رقص بدون آهنگ در مجالس زنانه

(درحال تکمیل است)

رقص کودک در عروسی

(درحال تکمیل است)

رقص گروهی

(درحال تکمیل است)

رقص محلی

(درحال تکمیل است)

دیدن فیلم رقص

(درحال تکمیل است)

آموزش رقص

(درحال تکمیل است)

حرکات ورزشی به همراه موزیک

برای تبیین بهتر مسئله لازم است به عنوان مقدمه اصطلاحات «طرب»، «لهو» و «مجالس لهو و لعب» که از شاخصه های موسیقی حرام هستند روشن گردد:

1. طرب: به حالت سبک عقلی گفته می شود که در اثر شنیدن آواز یا آهنگ در روان و نفس آدمی پدید می آید و او را از حد اعتدال خارج می کند این امر تنها به حالت شادی اختصاص ندارد بلکه ممکن است از آهنگ های غم و حزن آور نیز به دست آید.[11]

2. لهو: مقصود (فقها) از واژۀ لهو سازگاری و همنوائی آواز و آهنگ نواخته شده با مجالس فساد و خوش گذرانی است؛ یعنی ممکن است نغمه ای طرب انگیز نباشد، ولی از نغمه هایی باشد که در جلسات فاسقان و هواپرستان رایج باشد.[12]

3. مجالس لهو و لعب: منظور مجالسی است که برای عیاشی، هوسرانی، رقص و پایکوبی تشکیل می شود و در عرف مقدسین از مجالس گناه محسوب می گردد.[13]

با توجه به این مقدمه کوتاه به دیدگاه برخی از مراجع تقلید پیرامون استماع موسیقی اشاره می گردد: اکثر فقها نوعی از موسیقی را که «لهوی» باشد حرام می دانند نه همۀ انواع موسیقی را و بعضی استماع موسیقی مطرب را نیز حرام می دانند.[14]

حضرات آیات عظام امام (ره)، خامنه ای، سیستانی، فاضل لنکرانی (ره) و مکارم شیرازی، می فرمایند: گوش دادن و یا نواختن هر نوع موسیقی که مطرب باشد جایز نیست. [و] ملاک در حرمت شاد یا غمناک بودن موسیقی نیست بلکه ملاک مطرب بودن یا نبودن آن است.[15]

گلپایگانی: شنیدن موسیقی و یا نواختن آن مطلقاً [چه لهوی و مطرب باشد یا نباشد] حرام است.[16]

صافی گلپایگانی: آن چه عرف مردم موسیقی می دانند. استماع آن و ساخت و تعلیم و تعلم و فروش آلات آن [مطلقا] حرام است.[17]

نوری همدانی: گوش دادن به هر آهنگی که مطرب و لهوی و مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست.[18]

وحیدخراسانی: گوش دادن به هر آهنگ لهوی که مناسب مجالس گناه و خوش گذرانی است جایز نیست.[19]

بهجت: استعمال [نوازندگی با] آلات مختص به لهو در غیر لهو بنابر احتیاط واجب جایز نیست و استعمال آنها در لهو مطلقاً حرام است و موسیقی مطرب استماع آن هم حرام است.[20]

تبریزی: موسیقی مناسب مجالس خوش گذرانی موسیقی لهوی است و نواختن و گوش دادن به آن حرام است.[21]

بنابراین به اتفاق همۀ مراجع اگر موسیقی از نوع حرام آن باشد[22]، تحریک یا عدم آن، غمگین یا شاد بودن آن مرکز پخش آن نیز هر کجا باشد و … هیچ اثری در حرام بودن آن ندارد.[23]

بر این اساس هر چند ورزش فی نفسه اشکال ندارد، اما گوش دادن به موسیقی حرام در همین ورزش ها هم جایز نیست هر چند هدف از ورزش تندرستی و امثال آن باشد.

اما در بارۀ حرکات ورزشی و رقص باید گفت، اگر این حرکات ورزشی مصداق رقص محسوب گردند حکم رقص را دارند و حرمت موسیقی جدای از حرمت رقص است و رقص حکم خاص خود را داراست.

براین اساس، اگر در جایی رقص صدق کند، حکم آن از دیدگاه مراجع عظام تقلید به شرح زیر است:

امام خمینی (ره): بنابر احتیاط واجب رقصیدن خانم ها در هر کجا اعم از مجلس عقد و عروسی و یا مولودی ها جایز نیست مگر رقصیدن زن برای همسر خود.[24]

حضرت آیت الله گلپایگانی: فقط رقصیدن زن برای شوهرش جایز است و در غیر این مورد حرام است.[25]

حضرت آیت الله اراکی: رقص اشکال دارد.[26]

حضرت آیت الله بهجت: رقص مطلقاً اشکال دارد.[27]

حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: فقط رقص زن برای شوهرش جایز است و در غیر این صورت حرام است.[28]

حضرت آیت الله وحید خراسانی: رقصیدن مطلقاً ـ با قطع نظر از ترتب هر گونه خلاف شرع و عنوان محرم دیگری ـ بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[29]

حضرت آیت الله سیستانی: به احتیاط واجب جایز نیست به جز رقص زن و شوهر در جایی که دیگری نباشد.[30]

حضرت آیت الله مکارم: تنها رقص زن برای شوهرش جایز است و بقیه اشکال دارد.[31]

مقام معظم رهبری: اصل رقصیدن اشکال ندارد مگر این که مستلزم فعل حرامی باشد. [مانند تحریک شهوت حرام، استماع موسیقی و …] و در این مسئله فرقی بین انواع رقص ها نیست.[32]

ایشان می فرمایند: به طور کلی اگر رقص به گونه ای باشد که منجر به تحریک شهوت شود یا مستلزم فعل حرام یا ترتب مفسده ای باشد، حرام است.[33]

اگر رقص زن برای شوهرش یا بر عکس، همراه ارتکاب حرامی نباشد، اشکال ندارد.[34]

هم چنین پاسخ مراجع عظام به این سؤال که آیا زن یا مرد می تواند به تنهائی و به دور از چشم دیگران (حتی از نگاه همسر خود) برای ورزش بدن برقصد؟ به این شرح است:

آیات عظام امام، تبریزی، خامنه ای و سیستانی: اشکال ندارد ولی سزاوار است مؤمن از لهو اجتناب کند.[35]

آیات عظام بهجت، فاضل، نوری و وحید: بنابر احتیاط واجب جایز نیست.[36]

آیات عظام صافی و مکارم: حرام است.[37]

نتیجه این که اگر عنوان رقص[38] یا استماع موسیقی حرام بر حرکات ورزشی صدق کند اشکال دارد و الا اشکالی ندارد و در این گونه امور لازم است هر مکلفی به مرجع تقلید خود رجوع نماید.