راه های ترک گناهان زبان

زبان هم مانند دیگر اعضای بدن انسان است که اگر از قوانین و احکام الاهی تخلّف کند، یکی از ابزارهای گناه و معصیت است، چنان که اگر از دستورات شرع مقدس پیروی کند، از ابزار و وسایل اطاعت است. بنابراین مراقبت از این ابزار و وسیله در جلوگیری از انجام گناه مانند دیگر اعضا و جوارح است، و فرق چندانی با دست، پا و… ندارد، تنها این تفاوت را دارد که شاید بیشتر مردم، گناه زبان را چندان جدی نگیرند، در حالی که چه بسا ترور شخصیتی که با استفاده از زبان صورت می­گیرد، برای طرف مقابل به مراتب آزار دهنده تر از آسیب های جسمی است که بر دیگر اعضا و جوارح او وارد می شود.

مهم ترین منشأ گناه و نافرمانی خداوند غفلت و جهل انسان است. اگر شيطان بتواند كسى را از مقام خود، عظمت، علم، حکمت و لطف خداوند، نعمت های بی شمار او، مضرات و عواقب گناه و… غافل كند، او را به آسانی به وادی گناه و نا فرمانی می کشاند. همچنین جهل و نادانى به ارزش‏هاى وجودى انسان، جهل به آثار ارزندۀ پاک دامنى و عفت، جهل به عواقب گناه و بالاخره جهل به اوامر و نواهى الاهى باعث ارتکاب بسیاری از گناهان است.[1]

از این رو بهترین راه برای نجات از گناه از بین بردن جهل و غفلت است. اگر ما همواره به عظمت خدا و نعمت های بی شماری که به ما و دیگر بندگانش بخشیده است توجه داشته باشیم، در صدد شکرگزاری و جبران نعمت های او خواهیم بود، نه به دنبال عصیان و سرکشی. و اگر به علم و حکمت و لطف خداوند در قانون گذاری و حرام و حلال کردن کارها و اشیاء توجه و اطمینان داشته باشیم، درمی یابیم که هر آنچه را خداوند بر ما حلال کرده قطعا خیر و صلاح و منفعت ما در آن است و هر آنچه را خداوند بر ما حرام کرده قطعاً به ضرر ما بوده است و این جا است که هیچ گاه صلاح و منفعت خویش را رها نخواهیم کرد و به دنبال شر و ضرر نخواهیم رفت.

و اگر انسان به ارزش و مقام والای خود در بین دیگر مخلوقات توجه کند و  این که گناه این ارزش و مقام را از بین خواهد برد، حاضر نخواهد شد تا این ارزش بزرگ را برای لذت آنی و بی ارزش و زود گذر از دست بدهد.

راه کار عملی برای نجات افراد مبتلا به گناه

در ذیل، به برخی از راه کارهای مهم اشاره می شود:

1. تقویت رابطه با خداوند و معصومین (ع): در مرحلۀ پیش گیری از گناهان مربوط به زبان، باید توجه داشت که شخص با تقویت رابطۀ خود با خداوند و داشتن توسّلات به اهل بیت (ع) به طور مستمر، می تواند زمینه های انجام گناه زبانی را از بین ببرد.[2]

2. توجه به آثار خوب ترک گناه و آثار بد انجام گناه: با در نظر گرفتن آثار خوب ترک گناه و آثار بد انجام گناهان زبانی مانند غیبت و سخن چینی و سخن بجا، حق و خیر، می توان از زبان خود مراقبت نمود تا به گناهان مربوط به آن دچار نشد. در این جا به عنوان نمونه، چند آیه و حدیث دربارۀ گناهان زبانی ذکر می شود:

الف. خداوند متعال در قرآن کریم دربارۀ نکوهش غیبت می­فرمايد: «و هيچ يك از شما ديگرى را غيبت نكند، آيا كسى از شما دوست دارد كه گوشت برادر مردۀ خود را بخورد؟! (به يقين) همۀ شما از اين امر كراهت داريد».[3]

ب. گناهان زبانی از نگاه پيغمبر اکرم (ص): «کسی روز قيامت آمده و نگاه به نامۀ عملش می­كند و اثرى از كارهاى نيك خود را در آن نامه نمى‏بيند؛ سپس عرض می­كند: كجاست كارهاى شايستۀ من كه در دنيا انجام دادم؟ پاسخ داده مى‏شود: تو غيبت مردم را كردى؛ به جاى غيبت‏هايت ثواب‏هاى تو در نامۀ عمل كسانى كه غيبت آنها را كردى نوشته شد».[4]، [5]

ج. امام علی (ع) می فرماید: «خوشبخت و رستگار كسى است كه علم و عملش، دوستى و دشمني اش، گرفتن و رها كردنش، سخن گفتن و سكوتش، رفتار و گفتارش تنها بر اساس رضاى الاهى استوار باشد و بر خلاف امر پروردگار قدمى برندارد».[6]

د. امام باقر (ع) می فرماید: «از اندرزهاى لقمان حكيم به فرزندش اين بود كه فرزند عزيز!… كسى كه مالك زبان خود نباشد، سرانجام پشيمان خواهد گشت».[7]

3. تقویت اراده: برای مقابله با گناهان، باید اراده قوی داشت. شخص با اراده کسی است که وقتی در مورد کاری، به خوبی تأمل کرد، تصمیم به انجام آن می گیرد و با فعالیت و ثبات قدم آن را به اجرا در می آورد.[8]