کپی شد
دورۀ دوم فقه اهل سنت
عصر ظهور مذاهب فقهى
این دوره از اوایل قرن دوم آغاز و تا اوایل قرن چهارم ادامه یافت. در پایان قرن اوّل و اوایل قرن دوم، نسلى از فقها به وجود آمدند كه شروع به تدوین فقه كردند و به گسترش فروعات فقهى پرداختند. مذاهب فقهى فراوان شد، هر شهرى فقیهى داشت كه رأى او بر آراى سایر فقها در آن دیار برترى داشت و هر عالمى شیوه‌اى در استنباط احكام براى خود برگزید، گفته شده: «مذاهب گوناگون در آن عصر به بیش از صد مذهب رسیده بود».[1] از میان این مذاهب به عنوان نمونه می توان به مذهب حسن بصرى، مذهب سفيان ثورى، مذهب ظاهرى، مذاهب حنفی، مالکی، شافعی، حنبلی و …اشاره نمود.[2]
ویژگى‌هاى دورۀ دوم:
مهم ترین ویژگی‌هاى این دوره از این قرار است:
1. علم فقه از سایر علوم جدا شد و خود علمى مستقل گردید.
2. عقل‌گرایى و فتوا، بر اساس رأى و نظر گسترش یافت؛ زیرا فقهاى اهل سنّت در میان جامعه خود با پرسش هاى تازه‌اى مواجه مى‌شدند و چون پاسخش را از كتاب و سنّت نمى‌یافتند، بسیارى از آنان به نظر و رأى و قیاس و مانند آن روى مى‌آوردند.
3. مذاهب فقهى در این دوره گسترش فراوان یافت و بر اساس برخى از نقل‌ها تنها از سدۀ دوم تا نیمه چهارم، 138 مذهب به وجود آمد.[3]
4. كثرت آرا و فتاوا در یک مسئله، از ویژگی هاى مهم این دوره بود، كه به اختلاف مصادر فتوا و استنباط برمى‌گشت و همین امر مقدّمۀ محدود ساختن مذاهب در دورۀ بعد، از سوى حاكمان گردید.
[1]. مكارم شيرازى، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، ص 137، مدرسه امام على بن ابى طالب عليه السلام، قم، چاپ اول، 1427ق، به نقل از دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص 605.
[2]. همان، ص 137-142.
[3]. همان، ص 142، به نقل از دائرة المعارف بزرگ اسلامى، ج 6، ص 605.