دوره ششم: دوره بازگشت نسبی قدرت، شکوفایی و پیشرفت حکومت صفویه (1052 – 1077 قمری)

گرچه جانشین شاه عباس اول (شاه صفی)، شخص ضعیف و ناتوانی بود، اما جانشین شاه صفی (شاه عباس دوم 1052 – 1077قمری) حاکمی مقتدر و توانمند بود و در قابلیت‌های تشکیلاتی و رهبری نظامی، شباهت کافی به جدّ خود، شاه عباس اول، داشت.

آشوب و انحطاطی که از زمان حاکم قبلی در حکومت ایجاد شده بود، و هم‌چنین ناامنی‌ها، خون‌ریزی‌های ناشی از هرج و مرج دوره قبلی، جدایی مناطقی از ایران و … موقعیت دشواری را برای شاه صفوی در این دوره ایجاد کرده بود، اما فرمانروایی قدرتمند شاه عباس دوم، توان و قدرت او، علاقه و دلبستگی او به عدالت، سعه صدر او در امور مذهبی -به استثنای موردی خاص- و تلاش و کوشش او در جهت گسترش حکومت و رونق و شکوفایی، یادآور اقتدار و توانایی جدّش شاه عباس اول بود.

در این دوره به همت و تلاش شاه عباس دوم، امپراطوری قدرتمند ایران که به‌وسیله از دست رفتن قندهار و بغداد تضعیف شده بود، مجدداً بازیافت شد. سیاست تسامح مذهبی شاه عباس اول، بار دیگر توسط شاه عباس دوم تکرار شد. هنر و معماری و ساخت بناها، توجه به نقاشی و … گسترش یافت. در سایه امنیت و آرامشی که در کشور ایجاد شده، بازرگانی و تجارت رونق به‌سزایی یافت و رابطه با کشورهای اروپایی از سر گرفته شد. خلاصه اگر مدت حکومت او طولانی می‌شد و مرتکب خطاهای اخلاقی نادرست در اواخر عمر نمی‌شد، شاید رونق و شکوفایی از دست رفته صفویه بار دیگر به اوج می‌رسید.

خلاصه ویژگی‌های این دوره:

1. عدالت و دادگری شخص شاه عباس دوم
2. ایجاد امنیت و آرامش داخلی
3. سرکوب دشمنان خارجی و باز‌پس‌گیری نقاط از دست رفته
4. رابطه شاه با اقلیت‌های مذهبی
5. تغییرات در تشکیلات اداری
6. توجه به فرهنگ و هنر و معماری و رونق آنها در شهرها
7. تجدید تجارت و داد و ستد بازرگانی با تکیه بر ایجاد امنیت شهر.[1

[1]. برگرفته از: دانشنامه‌رشد، «صفویه»، با اندکی تصرف.