دوران جوانی سید حسن مدرس

سید حسن مدرس در ابتدای جوانی، در سال 1298ق، به منظور ادامه تحصيل علوم دينى رهسپار اصفهان شد و به مدت 13 سال در حوزه علميه اين شهر، محضر بيش از سى استاد را درک كرد.[1] ابتدا به خواندن جامع المقدمات در علم صرف و نحو مشغول شد و مقدمات ادبيات عرب و منطق و كتاب شرح لمعه در فقه و پس از آن قوانين و فصول در علم اصول را تحصيل نمود. همچنین دانش حكمت و عرفان و فلسفه را به خوبی فرا گرفت.[2] مدرس در طول اين مدت در حضور اساتيد خود در فقه و اصول به درجه اجتهاد رسيد و در اصول آن چنان مهارتى يافت كه توانست تقريرات مرحوم شیخ مرتضى ريزى[3] را كه حاوى ده هزار سطر بود، بنگارد. مرحوم شهيد مدرس، چكيده زندگی نامه تحصيلى خود در حوزه علميه اصفهان را در مقدمه شرح رسائل كه به زبان عربى نگاشته، آورده است. وى پس از اتمام تحصيلات در اصفهان، در شعبان 1311ق وارد نجف اشرف شد و پس از زيارت بارگاه مقدس امیر المؤمنين (ع) و تشرف به حضور آيه الله ميرزاى شيرازى، در مدرسه منسوب به صدر، سكونت اختيار نمود و با عارف نامدار حاج آقا شيخ حسنعلى نخودکی اصفهانى، هم حجره گرديد. مدرس در اين شهر از جلسه درس آيات عظام بهره برد و با سيد ابوالحسن اصفهانى، سيدمحمد صادق طباطبایى، شيخ عبدالكريم حائرى، سيد هبة الدين شهرستانى و سيدمصطفى كاشانى ارتباط داشت و مباحثه هاى دروس خارج را با آيه الله حاج سيد ابوالحسن و آيه الله حاج سيدعلى كازرونى انجام مى داد. مدرس به هنگام اقامت در نجف، روزهاى پنجشنبه و جمعه هر هفته به كار مى پرداخت و درآمد آن را در پنج روز ديگر صرف زندگى خود مى نمود. ایشان پس از هفت سال اقامت در نجف و تأييد مقام اجتهاد او از سوى علماى اين شهر، در سال 1318ق (در چهل سالگى) از راه ناصريه به اهواز و منطقه چهارمحال و بختيارى، راهى اصفهان شد.[4]