دوران تحصیلات آیت الله بروجردی

دوران تحصیل آیت الله بروجردی به سه بخش تقسیم می‌شود:

1. تحصیل در بروجرد

آیت الله بروجردی در هفت سالگى وارد مکتب‌خانه شد و کتاب‌های گلستان سعدی، جامع المقدمات، سیوطی و منطق را به خوبى آموخت و در میان شاگردان از امتیاز مخصوصى برخوردار شد، به طورى که ذکاوت و تیزهوشى و متانت وى زبانزد خاص و عام گردید. آيت الله فقيد كه خاطرات روز ورود به مكتب را تا آخر عمر فراموش نكرده بود، مى‌فرمود: اول روزى كه به مكتب رفتم، استادم سرمشقى برايم نوشت كه خصوصيت آن سرمشق، اكنون در خاطرم محفوظ است: «يک‌هزار و دويست و نود و نه»! اين سرمشقى بود كه در اول روز ورودم به مكتب استادم برايم نوشت، وقتى از او پرسيدم اين تاريخ چيست؟ در جواب گفت: تاريخ امسال؛ يعنى تاريخ ورود شما به مكتب است.^[1] پدرش چون پیشرفتش را دید، او را به حوزه علمیه نوربخش بروجرد برد و از معلم خواست تا بقیه علوم مقدماتى را به پسرش بیاموزد. بدین‌گونه صرف، نحو، معانى، بیان، بدیع، منطق، فقه و اصول را در بروجرد آموخت. وی در کنار تکمیل دروس حوزوی، به تهذیب نفس و کسب فضایل اخلاقی نیز توجه داشت.[2]

2. تحصیل در اصفهان

ایشان در سال ۱۳۱۰ قمری و در سن 18 سالگی وارد حوزه علمیه اصفهان شد و در مدرسه صدر این شهر ساکن شد. در این ایام، حوزه اصفهان از رونق چشم‌گیری برخوردار بود و آیت الله بروجردی از این فرصت به‌خوبی استفاده نمود و از محضر اساتید بزرگی؛‌ مانند میرزا ابوالمعالى کلباسى، سید محمدتقى مدرس، سید محمدباقر درچه‌اى، جهانگیرخان قشقایى و آخوند کاشى، بهره‌مند شد. در مجموع، مدت اقامت و تحصیل وی در اصفهان، نه سال به طول انجامید. در این مدت ایشان موفق شد به مقام اجتهاد دست یابد.[3] مرحوم آقای بروجردی می‌فرمود: «مبانی علمی خود را در اصفهان، آن‌چنان محکم کرده‌بودم که توقف در نجف و اساتید بزرگ آن‌جا، نتوانست اکثر آن مبانی را عوض کند».^[4]

3. تحصیل در نجف اشرف

آیت الله بروجردی در سال ۱۳۱۹ قمری، به بروجرد بازگشت. بعد بنا بر سفارش و تأکید پدر، و در سن 27 سالگى به همراه برادر کوچکش سید اسماعیل، روانه نجف اشرف شدند. پس از ورود به نجف، از محضر عالمانى؛ چون آیات عظام: آخوند ملا محمد کاظم خراسانى، سید کاظم یزدى و شریعت اصفهانى در فقه، اصول و رجال، کسب فیض کرد. حضور محققانه او در دروس فقهای نجف که به مدت 9 سال طول کشید، شور و شوق و تحرک خاصی در آن حوزه ایجاد کرد، به طوری‌که استعداد، نبوغ، تیزهوشی، فهم، شعور و سرعت انتقال وی،‌ همه را به شگفتی و حیرت واداشت تا جایی که مورد عنایت و توجه استادش آخوند خراسانی قرار گرفت.[5] ایشان علی‌رغم این‌که سن او از اغلب حاضران جلسه درس آخوند کمتر بوده، در مدت کوتاهی به عنوان یک شخصیت علمی جلوه کرد و مستشکل و مقرّر؛ یعنی بازگوکننده مجدد درس استاد برای سایر شاگردان، گردید و آوازه بلندی یافت. وی موفق شد از آقایان آخوند خراسانى، شیخ الشریعه اصفهانى و سید ابوالقاسم دهکردى اجازه اجتهاد دریافت نماید.

 [1]. شکورى، ابوالفضل، «روش فقهى مصلح بزرگ آيت الله بروجردى (رحمه الله)»، آیینه پژوهش، دوره 2، شماره 7، ص 9.

[2]. سایت ویکی نور، «بروجردی، سید حسین»؛ اباذری، عبدالرحیم، آیت الله بروجردی: آیت اخلاص (طلایه داران تقریب 1)، ص 13.

[3]. اباذری، عبدالرحیم، الله بروجردی: آیت اخلاص (طلایه داران تقریب 1)، ص 15 و 16.

[4]. «روش فقهى مصلح بزرگ آيت الله بروجردى (رحمه الله)»، آیینه پژوهش، دوره 2، شماره 7، ص 9.

[5]. آیت الله بروجردی: آیت اخلاص (طلایه داران تقریب 1)، ص 16.