درِ كعبه مشرفه و تاريخچه آن‏

نقل شده است كه كعبه پس از حضرت ابراهيم (عليه السلام) منهدم گرديد و به وسيله جرهميان مجدداً بنا شد و بر آن درى دو لنگه قرار دادند و قفلى نيز بر آن زدند.

امّا به نظر مى‏رسد ساختمان جرهم و عمالقه، مانند ساختمان ابراهيم (عليه السلام) بوده و آن را به صورت سنگچين و بدون سقف و در ساخته‏اند؛ زيرا زندگى در دوران هاى اوليه و ابتدايى بيشتر ساده و طبيعى بوده است.

فاسى گفته است: نخستين كسى كه در را بر كعبه نصب كرد، «تبع‏حميرى» بود؛ زيرا نامبرده در اشعارى كه بدين مناسبت در مكه سروده، از در كعبه و قفل آن ياد كرده است.

هنگامى كه قريش ساختمان كعبه را آغاز كرد، درى بر آن قرار داد كه اين در از سطح زمين بلندتر بود. از آن هنگام به بعد، هيچ­گاه كعبه بدون در نبود و همواره در آن تغييراتى صورت مى‏گرفت. عبداللَّه بن زبير به هنگام بناى كعبه، دو در بر آن نصب كرد.

اين درها بر روى زمين قرار داشته و براى اولين بار، درها دو لنگه‏اى بود كه تاكنون نيز چنين است.

پس از كشته شدن عبداللَّه بن زبير، حَجّاج هنگام بناى كعبه، درِ غربى را كه از سوى ابن زبير قرار داده شده بود، برداشت و تنها درِ شرقى را بر كعبه نهاد. همچنين مانند بنای قريش، سطح آن را از زمين بالاتر برد. اين تغيير در سال هفتاد و پنج هجرى صورت گرفت.

پس از حجاج، خليفه عباسى، مقضى لأمر اللَّه به وسيله وزير خود، جمال الدين در سال 551 هجرى اقدام به ساختن درى براى كعبه نمود. اين در به وسيله پوششى از صفحه‏هاى‏ طلا و نقره آذين گرديده بود.

به دستور خليفه، اين در جايگزين درِ قبلى كعبه شد و از چوب در قديمى، تابوتى براى خويش ساخت. ملك مظفّر، پادشاه يمن در سال 659 هجرى حج گزارد. او در آن هنگام فرمان به ساختن درى براى كعبه داد كه اين در به وسيله شصت رطل نقره مزين گرديده بود.

ناصر محمد بن قلاوون، پادشاه مصر درى براى كعبه ساخت كه بر روى آن معادل سى و پنج هزار درهم تزيين گرديده بود. اين در، در دوازدهم ذى حجه سال 733 هجرى بر بناى كعبه قرار داده شد.

سپس ناصر حسن بن محمد قلاوون نيز در سال 761 هجرى درى ساخته شده از چوب ساج بر كعبه نهاد. گفتنى است كه اين در، بارها زينت‏هاى آن اصلاح و ترميم گرديد.

سلطان سليمان قانونى نيز در سال 964 هجرى درى كه در آن تزيين فراوان به كار رفته بود بر كعبه نهاد. در سال 1045 هجرى سلطان مراد عثمانى پس از ترميم كعبه، طى مراسم با شكوهى در روز پنجشنبه بيستم ماه رمضان سال ياد شده، در گران­بها بر كعبه نهاد.

عبدالعزيز آل سعود (پادشاه عربستان) در دوران جديد (سال 1370 هجرى)، درى مزيّن به طلا و نقره جايگزين در پيشين- كه ساخته سلطان مراد چهارم بود كرد.

درى كه اكنون بر كعبه قرار دارد، داراى دو جدار بيرونى و درونى است كه همه با طلاى بسيار زيبايى پوشيده شده است. گفته مى‏شود وزن درِ كعبه حدود دويست و هشتاد كيلوگرم است.

روى درِ كعبه به طرز بسيار زيبايى از آيات قرآن به خط ثلث مزيّن گرديده و قفل مطلّاى بسيار زيبايى، كه بر روى آن آيات قرآنى نوشته شده است، در را قفل مى‏كند. اين در از سوى ملك خالد پادشاه پيشين عربستان به كعبه اهدا گرديده است.‏[1]