درمان وسواس در نجاست و پاکی

در بارۀ چگونگی رهایی و نجات از وسواس در نجاست و پاکی در ابتدا نکته­ای به صورت عمومی مطرح می شود، بعد به مسئلۀ درمان آن پرداخته می شود.

پاک کردن اشیاء نجس:

فقها می فرمایند کسانی که در شست­وشو وسواسی دارند باید به حدی که دیگران به پاک شدن یقین پیدا می کنند اکتفا کنند، حتی اگر خود به پاک شدن یقین حاصل نکنند.[1] معنای این حکم آن است که اگر فرد وسواسی با نیم دقیقه شستن لباس نجس، زیر شیر آب، یقین به پاک شدن نمی کند چون افراد عادی به این مقدار اکتفا می کنند و آن را پاک شده می دانند؛ جسم نجسی که فرد وسواسی قصد پاک کردن آن را دارد با همین مقدار شستن پاک می شود و با توجه به آنچه از امام خمینی(ره) نقل شد، تکرار شستن و دقت زیادی نه تنها لازم نیست بلکه حرام است.

در بارۀ پاک کردن اشیاء توجه به این نکته لازم است که طبق فتوای علما، اگر کسی از پاکی شیئی که در اختیار دارد خبر دهد آن چیز پاک است[2] این نشان می دهد که حتی اگر انسان بی مبالاتی این خبر را دهد پاکی جسم ثابت می شود. باز علما می فرمایند: با وجود این حکم آسان؛ به چه دلیل جستجو کنیم که آیا روشی که دیگران برای شست­وشوی لوازم خود به کار می برند درست است یا نه؟

توجه به مطالب بالا نشان می دهد کسی که دستورات اسلام را که از طریق فقها به ما رسیده است اجرا کند عملش به وسواسی منتهی نخواهد شد.

آنچه در ابتدای امر باعث ایجاد وسواس می شود ناآگاهی از احکام است. حال که تا حدی احکام مربوط، واضح شد دو پیشنهاد ارائه می شود:

اول این که: اصلی ترین و مؤثرترین راه نجات از وسواس این است که شخص وسواس در اعمالی که نسبت به آنها حساسیت دارد نباید آن قدر دقّت و تکرار کند و آن قدر خود را به زحمت بیندازد که در نهایت مطمئن شود و با خیال راحت از عمل فارغ شود. چون ذات وسواسی پیشرونده و تشدید شونده است؛ لذا هر بار که احساس کنیم، مثلا لباس ها و وسایل ما کامل و تمام پاک است دفعۀ بعد به دست آوردن این احساس یک پله سخت تر از قبل می شود. پس باید آرام آرام در جهت عکس پیشروی کرد. اگر اکنون مثلا دوست داریم دست مرطوب خواهر شوهر کوچکمان با ما تماس پیدا نکند اما اگر ناچار باشیم با آن کنار می آییم و با رطوبتی که از او به ما رسیده نماز می خوانیم همین جا مرز مبارزۀ ما با وسواسی است. باید در همین عمل خود را نگه داریم و حتی اگر فرصت آبکشی هم داشتیم با ترک آن؛ کمی وسواس را به عقب برانیم. البته این حرکت باید خیلی آرام انجام شود و مثلا همین نمونه حدود بیست بار باید تکرار شود تا احساس کنیم دیگر به این حالت حساسیت نداریم. به این ترتیب محل حساسیت ما کمی به عقب رانده شده و کمتر می شود؛ مثلا اگر تا به حال قطع به نجس بودن کف دست­شویی داشتیم بعد از طی مرحلۀ اول که شاید یک یا دو ماه به طول انجامد، نسبت به آن کمی احساس شک می کنیم. اکنون عملیات قبل را با حساسیت جدید خود انجام دهیم. توجه داشته باشیم مرز مبارزه را جایی قرار دهیم که فقط در صورتی که وقت و موقعیت داریم آن را نجس می دانیم و وقتی که موقعیت فراهم نیست از توجه به آن چشم پوشی می کنیم.

دوم این که: چون مصاحبت فرد وسواسی با وسواسی دیگر، سبب می شود عملش را عادی بداند و حتی در مقایسه با عمل او بر آید، لازم است افراد وسواسی به طور جدی خود را از وسواسی ها دور نگه دارند و هیچ گونه تماس و ارتباطی با آنان نداشته باشند و در صورت ناچاری به مقدار ضرورت اکتفا کنند.