خطاب «یا رسول الله» به پیامبر (صلی الله علیه و آله)

بر اساس آنچه در روایات آمده، اولین بار جبرئیل امین حضرت محمد (ص) را “رسول الله” خطاب کرد. راوندی در کتاب قصص الانبیاء روایتی از علی بن ابراهیم بن هاشم که از راویان مورد اطمینان و مورد وثوق است نقل کرده، مبنی بر این که پیامبر گرامی اسلام در سن سی و هفت سالگی (قبل از بعثت) در خواب می دید که در حال چوپانی است و شخصی نزد او آمده و می گفت: “یا رسول الله”! حضرت از او پرسید تو کیستی؟ گفت: من جبرئیل هستم! خدا مرا فرستاده تا تو را به عنوان رسولش قرار دهم! پیامبر این مسئله را کتمان می کرد و برای کسی باز گو نمی کرد…”.[1]

بعد از مبعوث شدن حضرت محمد (ص) به نبوت، تمامی علاقه مندان به آن حضرت، از جمله حضرت علی (ع) آن حضرت را با کلماتی مانند «یا رسول الله» خطاب می کردند. اما بعضی از مسلمانان که ارزش پیامبر اکرم (ص) را نمی دانستند و مؤدبانه ایشان را صدا نمی زدند، در کوچه ها راه می رفتند و انگار هم پایه خودشان را مورد خطاب قرار داده باشند یا محمد، یا محمد، می گفتند. پس خدای لطیف این بی احترامی را تاب نیاورد و فرمود: “صدا كردن پيامبر را در ميان خود، مانند صدا كردن يكديگر قرار ندهید …”.[2] و از مسلمانان خواسته تا در موقعی که می خواهند پیامبر را مورد خطاب قرار دهند، رعایت احترام شأن و مقام والای ایشان را بنمایند. پس از نزول این آیه همه مسلمانان موظف شدند تا پیامبر اکرم (ص) را با احترام  یاد کنند و زیباترین اسم برای آن حضرت “رسول الله “بود، به طوری که حضرت فاطمه زهرا (س) نیز با این اسم پدر بزرگوار خود را صدا می زد. اما پیامبر (ص) به او فرمود: من دوست دارم با کلمه “پدر” (اب) مرا صدا کنی![3]

[1] مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج  18، ص 184، ح 14، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404 هـ ق. به نقل از راوندی، قطب الدین، قصص‏الأنبياء، ص  317، ح 395، بنیاد پژوهش های آستان قدس، مشهد، 1409 هـ ق؛ “ذَكَرَ عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ وَ هُوَ مِنْ أَجَلِّ رُوَاةِ أَصْحَابِنَا أَنَّ النَّبِيَّ ص لَمَّا أَتَى لَهُ سَبْعٌ وَ ثَلَاثُونَ سَنَةً كَانَ يَرَى فِي نَوْمِهِ كَأَنَّ آتِياً أَتَاهُ فَيَقُولُ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ كَانَ بَيْنَ الْجِبَالِ يَرْعَى غَنَماً فَنَظَرَ إِلَى شَخْصٍ يَقُولُ لَهُ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ لَهُ مَنْ أَنْتَ قَالَ أَنَا جَبْرَئِيلُ أَرْسَلَنِي اللَّهُ إِلَيْكَ لِيَتَّخِذَكَ رَسُولًا وَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَكْتُمُ ذَلِكَ”.

[2] نور،63، “لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَيْنَكُمْ كَدُعاءِ بَعْضِكُمْ بَعْضا…”. در این زمینه، ر.ک: بحار الانوار، ج 16، ص 336.

[3] محمد بن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج 3، ص 320، مؤسسه انتشارات علامه، قم، 1379 هـ ق.