کپی شد
خرافات پیرامون جن
جن در لغت به معناى پوشیدگى و پنهانى است. این واژه در موارد متعددی در قرآن ذكر شده است و سورهاى به همین نام در قرآن وجود دارد که در آن برخی از ویژگی های این موجود پنهان، بیان شده است.[1] برطبق آیاتی از دیگر سوره های قرآن این موجود همانند انسان مادى بوده و از آتش[2] و یا آمیختهاى از آتش[3] آفریده شده است. و موجودى است با شعور و اراده كه به اقتضاى طبیعتش از حواس بشر پوشیده مىباشد و در شرایط عادى، قابل درک حسى نیست. او مانند انسان، مكلف است[4] و در آخرت برانگیخته مىشود. و در این جهان مىتواند مطیع یا عاصى، مؤمن یا مشرک و… باشد.[5]
توانایی های جن:
اگرچه جن از نظر قدرت فكرى ضعیف است؛ زیرا درک او، دركى عقلى و قوى نیست و حداكثر خیالى و وهمى است ولى قدرت فیزیکی او زیاد است،از جمله مىتواند با سرعت زیاد كارهاى خارق العاده انجام دهد و بارهای سنگینى را در كم ترین زمان جابهجا كند. در داستان حضرت سلیمان (ع) -در قرآن مجید- وقتى عفریتى از جن مدعى مىشود که می تواند تخت بلقیس را در زمان بسیار اندکی از سرزمین بسیار دوری منتقل کند و به نزد آن حضرت بیاورد،[6] حضرت سلیمان (ع) او را تكذیب نمىكند.[7] این دلیل برقدرت فوق العاده جن ها است.
درباره آزار و اذیت جنیان و ضرر وارد کردن به انسان ها، مرحوم شیخ مفید (ره) در کتاب «ارشاد» آورده است: «در آثاری از ابن عباس نقل شده: زمانی که پیامبر اسلام (ص) به قصد جنگ با قبیله بنی مصطلق از مدینه خارج شد، هنگام شب به درّه وحشتناک و صعب العبوری رسید. اواخر شب جبرئیل بر آن حضرت نازل شد و خبر داد که طایفه ای از جن در وسط دره جمع شده و قصد مکر و شر و آزار و اذیت شما و اصحابتان را دارند».[8] از این قضیه معلوم می شود که حتی افراد مؤمن و نیکوکار ممکن است مورد آزار و اذیت گروه ها و افرادی از جن قرار گیرند.
البته باید توجه داشت که اگر چه وجود جن امری واقعی است و قدرت بر انجام كارهای بزرگ و فوق العاده ای دارند، اما واقعیت آن است كه بیش از اندازه در بارۀ این موجودات بزرگ نمایی شده است و دروغ ها و خرافات زیادى در باره این موجود در اذهان مردم وجود دارد مثل این كه آنها را با اشكال عجيب و غريب و وحشتناک، و موجوداتى دارای دم و سمّ تصور نموده و صرفا موذی، پرآزار، كینه توز و بد رفتار می دانند که اگر یک ظرف آب داغ ریخته شود، آنها خانههایى را به آتش مىكشند و موهوماتی از این قبیل…كه با هیچ عقل و منطقی مناسبت ندارد و قابل قبول نیست؛[9]زیرا آن ها در نوع خود شرور و صالح دارند. علاوه براین که برای انسان این امکان وجود دارد که با اتخاذ شیوه هایی از آزار آنان در امان بماند.
آن گونه كه از نقل تاريخ و قضايا به نظر مىرسد، از گذشته تا به امروز دلها و تصورات بسيارى از مردم از توهمات و داستانهاى مربوط به جن پر بوده، به طورى كه گروهى به كلى منكر آن هستند و خرافهاى بيش نمىدانند و از جانب ديگر، برخى افكارشان از تصورات و خاطرات و داستانهاى اغراقآميز جن پرشده است و مىتوان گفت كه هر دو گروه راه افراط را پيش گرفتهاند. دين مبين اسلام حقيقت آن را ثابت مىداند و تصورات واهى را در مورد جن تصحيح مىكند و اوهام و خرافات را از افكار و دلها مىزدايد و دلها را از سلطۀ توهمات آزاد مىگرداند؛ از اين رو سورهاى را در قرآن به بيان ويژگىهاى آن اختصاص داده است.[10]
يادآورى اين نكته ضرورى است كه در نظام هستى، وجود تمام اشيا خواه فرشته، جن و انسان و ساير موجودات محسوس و غير محسوس از ناحيۀ خدا است و مؤثريت آنها هم تنها به اذن الهى بوده و محدودهاى معين دارد.[11]
[1]. سورۀ جنّ.
[2]. حجر، 27، “والجانَّ خلقناه من قبلُ من نارالسموم”؛ و جن را از پيش، از آتش زهرآگين آفريديم.
[3]. رحمن، 15، “وخلق الجان من مارج من نار”؛ و جن را از آميختهاى از آتش آفريديم.
[4]. حِجر، 29-42؛ جن، 11-15.
[5]. قاموس قرآن، واژۀ جن.
[6]. نمل، 30-40.
[7]. جوادى آملی، عبدالله، تفسير موضوعى، ج1، ص 119، اسراء، چاپ اول، 1378ش.
[8]. شیخ مفید، الإرشاد، ص ۳۹۹، انتشارات کنگره جهانى شیخ مفید قم، 1413 هـ ق.
[9]. مكارم شيرازی، ناصر، تفسير نمونه، ج 25، ص155 و 156، دارالكتب الاسلاميه، چاپ اول، 1374ش. (با دخل و تصرف).
[10]. سيد بن قطب، فى ظلال القرآن، ج 6، ص 3721، دارالشروق، چاپ هفدهم، بيروت- قاهره، 1412 ق.
[11].برای آگاهی بیشتر به منابع زیر مراجعه شود: غرایب و عجایب الجن، بدر الدین بن عبدالله الشبلى، ترجمه و تحقیق و تعلیق ابراهیم محمد الجمل؛ جن و شیطان، علیرضا رجالى، تهران، نشر نبوغ؛ نمایۀ: شیطان، فرشته یا جن، سؤال 100 (سایت اسلام کوئست: 857) و توانایی شیطان و جن، سؤال 138 (سایت اسلام کوئست: 883).