کپی شد
حیات جدید پس از قیامت
تبیین این موضوع متوقف بر فهم درست از قیامت و نشانه‌های آن است. بنابراین، طی نکاتی ابتدا به برخی از نشانه‌های قیامت اشاره خواهیم کرد و سپس به بیان آن خواهیم پرداخت:
اول. آن چه از بیانات قرآن استفاده می‌شود این است که جهان با رسیدن قیامت پایان می‌یابد و عالمی جدید پس از رستاخیز برپا می‌شود.[1]
قرآن علامت‌هایی را برای قیامت بیان کرده است که می‌توان آنها را در سه گروه تقسیم بندی کرد:
الف. حوادثی كه قبل از پایان جهان محقق می‌شود: یكی از حوادث قبل از قیامت، بعثت آخرین پیامبر است.
از دیگر نشانه‌های پایان یافتن این عصر دودی است كه در آسمان ظاهر می‌شود. قرآن میفرماید: منتظر روزی باش كه آسمان دود آشكاری پدید آورد.[2]
یكی از اصحاب پیامبر (ص) از معنای دخان (دود) سؤال كرد، حضرت فرمود: “دودی است كه بین مشرق و مغرب را پر میكند و چهل شبانه روز باقی میماند، اما مؤمن حالتی شبیه به زكام به او دست میدهد و كافر همچون مستان خواهد بود و دود از بینی و گوشها و پشت او بیرون میآید”.[3]
ب. حوادثی كه در آستانه پایان جهان پدیدار می‌شود:
1. كوهها بعد از مقدماتی متلاشی می‌شود. كوهها در ابتدا به لرزه در میآیند.[4] بعد از جا كنده میشوند.[5] سپس به حركت درمیآیند.[6] و در هم كوبیده میشوند.[7] آن گاه به صورت تودهای از شنهای متراكم درمیآیند.[8] بعد به صورت گرد و غبار پراكنده میشوند.[9]
2. دریاها برافروخته و منفجر میشوند: “آن زمان كه دریاها منفجر گردد.”[10] “در آن هنگام كه دریاها برافروخته شود”.[11]
3. زلزله‌های عظیم و ویران گر: زلزله‌های بی سابقه و عظیمی تمام كره خاكی را به لرزه درمیآورد، همه چیز در هم ریخته و از بین میرود و تمام انسان‌ها در لحظهای كوتاه مدفون میشوند: “ای مردم! از پروردگارتان بترسید و پرهیزگاری پیشه كنید كه زلزله رستاخیر مسئله مهمی است”.[12]
4. تاریك شدن خورشید و ماه و ستارگان: “در آن هنگام كه خورشید در هم پیچیده شود و در آن هنگام كه ستارگان بی فروغ شوند”.[13]
5. شكافته شدن آسمان و كرات: “در آن هنگام كه آسمان شكافته شود”.[14]
ج. حوادثی كه در آغاز رستاخیر و بازگشت به حیات مجدد ایجاد می‌شود:
مرحله آخر در قیامت، حوادثی است كه بعد از اتمام دو مرحله قبل پدید میآید: “وعده الاهی در آن روز تحقق می‌یابد كه این زمین به زمین دیگر و آسمان‌ها (به آسمانهای دیگر) مبدّل می‌شود و انسان‌ها در پیشگاه خدا ظاهر میگردند”.[15]،[16]
از مجموع این موارد می‌توان چنین نتیجه گرفت که قیامت ادامه دنیا نیست، بلکه این جهان به کلی در هم کوبیده می‌شود؛ زیرا انفجارهای عظیم و زلزله‌های هولناک همه چیز را در هم می‌ریزد و در هم می‌پیچد. سپس طرح تازه‌ای ریخته می‌شود و جهان نوینی بر ویرانه‌های این جهان برپا می‌شود و رستاخیز انسان‌ها در آن عالم جدید است.[17]
دوم. شواهد دیگری نیز در قرآن وجود دارد که موقت بودن عمر این جهان را اثبات می‌کند. برای مثال در قرآن کریم چنین آمده است: “ما آسمان‌ها و زمین را نیافریدیم؛ مگر بر اساس حق، آن هم برای مدتی معین”. این مدت معین همان روز قیامت است. در آن روز بساط آسمان و زمین در هم پیچیده می‌شود و در زمین تغییرات اساسی داده می‌شود. نه تنها زمین، بلکه خورشید، ماه و سایر کرات هم برای همیشه در این نظام نیستند و حرکت و نظام آنها موقت و تا مدت معین است که بعد از پایان مدت معین بساط آنها نیز برچیده می‌شود.[18]
پیش‌بینی‌های علمی نیز که برای آینده جهان و نظام موجود شده است، تا مقدار زیادی در شعاع نظریه وحی حرکت می‌کند. گرچه هرگاه نظریه‌ای خلاف وحی باشد، از نظر ما بیش از حدسی نیست که دیر یا زود توسط دیگر دانشمندان تکمیل و به حقایق قرآن نزدیک می‌شود.[19]
سوم. این که آیا پس از برپایی قیامت و استقرار بهشتیان در بهشت و جهنمیان در جهنم خداوند باز هم خلقتی جدید با خصوصیاتی جدید خواهد داشت یا نه، سؤالی است که در برخی از روایات به آن اشاره شده است.
امام باقر (ع) در تفسیر آیۀ: “أَ فَعَيِينا بِالْخَلْقِ الْأَوَّلِ بَلْ هُمْ فِي لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدِيدٍ”،[20] به جابر بن یزید (یکی از اصحاب) چنین می‌گویند: “تأويل اين آيه چنين است كه وقتى اين عالم و اين خلقت فانى شود و اهل بهشت در بهشت و اهل آتش در آتش جاى گيرند، خداى تعالى دست به خلقت عالمى غير اين عالم مىزند و خلقتى جديد مىآفريند، بدون اين كه مرد و زنى داشته باشند و تنها كارشان عبادت و توحيد خدا است و برايشان سرزمينى خلق مىكند، غير از اين زمين تا آن خلايق را بر دوش خود بكشد و آسمانى برايشان خلق مىكند، غير از اين آسمان تا بر آنان سايه بگستراند. شايد تو خيال مىكردى خدا تنها همين يك عالم را خلق كرده، و يا مىپنداشتى كه غير از شما ديگر هيچ بشرى نيافريده. به خدا سوگند هزار هزار عالم، و هزار هزار آدم آفريده كه تو فعلاً در آخرين آن عوالم هستى و در دودمان آخرين آن آدم‌ها قرار دارى”.[21]
البته علامه طباطبائی (ره) پس از آن که این مطلب را نقل می‌کند این معنا را یکی از معانی ممکن برای این آیه عنوان می‌کند، نه این که تنها معنای آیه این باشد.[22]
بنابراین، این جهان با تمام آسمان و زمینش پس از قیامت برچیده می‌شود و اگر جهانی نیز دوباره آفریده شود، خصوصیات دیگری خواهد داشت که تصور آن برای ما غیر ممکن است.
برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به نمایه های:
1. چگونگی ارتباط فعل با حوادث زمانی، سؤال 2229 (سایت: 2525).
2. عمر نوع بشر، 637 (سایت: 701).
3. خلقت آدم و یافته های دانشمندان، 2999 (سایت: 3297).
[1] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج 6، ص 21، انتشارات مدرسه امیرالمؤمنین، 1374ش.
[2] دخان، 10.
[3] پيامبر قرآن، ج 6، ص 27.
[4] مزمل، 14.
[5] حاقه، 14.
[6] طور، 10.
[7] حاقه، 14.
[8] مزمل، 14.
[9] واقعه، 6 و 5.
[10] انفطار، 3.
[11] تكوير، 6.
[12] حج، 1.
[13] تكوير، 2 و 1.
[14] انشقاق، 1.
[15] ابراهيم، 48.
[16] ر. ک. به: سؤال 1946 سایت اسلام کوئست.
[17] مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج 6، ص 40.
[18] قرائتی، محسن، معاد، ص 200، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ سوم،
[19] همان، ص 201.
[20] ق، 15. مگر از آفرينش نخستين [خود] به تنگ آمديم؟ [نه!] بلكه آنها از خلق جديد در شبههاند.
[21] فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج 5، ص 60، تهران، صدر، 1415ق.
[22] طباطبائی، محمد حسین، ترجمه، محمد باقر موسوی همدانی، ج 18، ص 534، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1374.