کپی شد
حکومت آل‌بویۀ در فارس
مؤسس سلسلۀ آل‌بویه، عماد الدوله علی،[1] ابتدا نمایندۀ مرداویج زیاری[2] بود، بعد به اصفهان رفت و مظفر بن یاقوت[3] را شکست داد. او اندکی پس از چیرگی بر ارَّجان و نوبندجان، از بیم اتحاد دشمنان، با برادرانش؛ حسن و احمد که اینک به‌وی پیوسته بودند، عزم اصطخر[4] و سپس بیضاء[5] کرد و از آن‌جا به‌سوی کرمان رفت. در راه، سپاه محمد بن یاقوت را که به مقابله آمده بود، درهم شکست و به‌جای کرمان عازم شیراز شد و این شهر را تسخیر کرد. سپس خلیفه عبّاسی؛ «الراضی» و وزیرش؛ «ابن مقله» را به‌ارسال ۸ میلیون درهم در سال نوید داد و خلعت و فرمان گرفت، اما نماینده خلیفه را بفریفت و او را نگاه داشت تا وی در شیراز از دنیا رفت و مالی را که وعده کرده بود، نپرداخت. بدین ترتیب توسط عمادالدوله، بنای اولیه حکومت آل‌بویه در فارس تشکیل شد.[6]
[1]. تأسیس سلسله آل بویه با همکاری سه برادر بوده، اما چون علی برادر بزرگ‌تر بوده است، او را مؤسس شمرده‌اند.
[2]. بنیانگذار سلسله زیاریان.
[3]. یاقوت از کارگزاران المقتدر بالله خلیفه عباسی بود و دو پسر به نام‌های محمد و مظفر داشت که مظفر از طرف المقتدر بالله خلیفه عباسی، حاکم اصفهان بود. پس از مظفر نیز محمد حاکم اصفهان شد.
[4]. شهری باستانی است که در مرودشت استان فارس واقع است. اصطخر از بزرگ‌ترین شهرهای دوران خود بوده و به گفته تاریخ‌نویسان، چهار دروازه داشته که امروزه یکی از آنها در سر پیچ دوراهی مرودشت ارسنجان قرار دارد و دیگری در جنوب مرودشت کنونی قرار داشته است. سایت ویکی پدیا، «اصطخر».
[5]. بِیضا شهری تاریخی در استان فارس و مرکز شهرستان بیضا است. در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غربی کلان‌شهر شیراز قرار دارد. علت نامیدن این منطقه به نام بیضا (به عربی یعنی سپید)، وجود دژی بود که به دست بابک، با سنگ مرمر ساخته شده بود. این شهر، زادگاه کوروش کبیر می‌باشد. پس از حملهٔ اعراب، این منطقه، بیضا؛ به معنای سپید نامیده شد. قدمت این شهر به بیش از ۸۰۰۰ سال می‌رسد. سایت ویکی پدیا، «بیضا».
[6]. ابن طقطقى، محمد بن على، الفخرى فى الآداب السلطانية و الدول الاسلامية، تحقيق: عبد القادر، محمد مايو، ص 270؛ ابن اثير، عز الدين على، الكامل فی التاریخ، ج 8، ص 267 و 268؛ سعید عبد الفتاح و زیاده، محمدمصطفی، ج ۱، ص 26؛ صاحبی نخجوانی، هندوشاه بن سنجر، تجارب السلف، به‌کوشش: اقبال، عباس، ج ۱، ص ۲۱۵؛ با استفاده از سایت ویکی فقه.